Dagboek uit Antarctica: ‘Zo ziet klimaatverandering eruit’

Dat de ongereptheid van deze plek in 2041 ter discussie kan komen te staan, is onvoorstelbaar.

Nabij Brown Bluff – Zo ziet klimaatverandering eruit… We hebben vannacht 160 mijlen gevaren en maken een kleine omweg langs een gigantisch stuk afgebroken ijs nabij Larsen B. De grootte is moeilijk in te schatten, maar er wordt ons verteld dat wat we zien een stuk ijs is van 70 meter hoog, nog eens 180 meter onder water, 1000 meter lang, 1000 meter breed. Het ijs is altijd in beweging, maar de desintegratie van het continent gaat echt aan een versneld tempo. Dit soort enorme, driftende stukken ijs zijn daar het gevolg van.

Intussen wordt het ons duidelijk dat het internationale streven om niet boven 2 graden opwarming uit te stijgen zeer waarschijnlijk niet haalbaar is. Het is een politiek getal en de taak die ons wacht is enorm. Tachtig procent van de huidige energiebronnen is op dit moment nog fossiel. Een realistische inschatting is dat de omschakeling naar een duurzamere energiemix wellicht nog 50 jaar duurt. Die omschakeling zal bovendien nog heel wat productiecapaciteit opeisen. Het is daarmee zeer onwaarschijnlijk dat we het gestelde doel om in 2020 niet de 2 graden grens te overschrijden zullen halen. We zullen wellicht naar een emissie-neutrale situatie toewerken, maar dat is waarschijnlijk pas aan het einde van deze eeuw een realiteit. Afvang en opslag van CO2 (CCS) zal dus een cruciaal onderdeel moeten zijn van de aanpak, om te voorkomen dat de emissie van CO2 in de atmosfeer té snel té veel gevolgen heeft. Overheidsmaatregelen zullen onontbeerlijk zijn: een prijs voor CO2 en inzetten op CCS om alternatieve en hernieuwbare bronnen een kans te geven en de impact van CO2-emissie enigszins te controleren.

Zonne-energie heeft een prijs

Aan boord een delegatie uit India. Volgt India het voorbeeld van China en wordt steenkool de energiebron die de grote opmars van het land zal faciliteren? Steenkool heeft een massale CO2 uitstoot. China is al op z’n schreden terug moeten keren en heeft centrales die te dicht bij steden zijn gevestigd moeten sluiten omdat de luchtkwaliteit te ernstig werd aangetast. De Indiase regering heeft grote ambities op het gebied van zonne-energie. Maar helaas moet ook voor die infrastructuur een enorm productieapparaat in gang worden gezet. Zonne-energie is een prachtige energiebron, vooral op lokaal niveau. Het kan huizen en gebouwen in grote mate zelfvoorzienend maken. Zeer waarschijnlijk neemt zonne-energie de komende jaren een enorme vlucht. Maar ook dat komt met een prijs. Er zijn geen gemakkelijke antwoorden op dit bijzonder complexe probleem; maar we moeten de vaart erin houden.

Op het dek en aan land testen we een apparaat dat ijs kan smelten tot drinkwater op basis van zonne-energie. Robert Swan zal deze techniek tijdens zijn volgende expeditie naar de zuidpool gebruiken. Zijn volgende expeditie zal volledig ondersteund worden door technologie die op hernieuwbare bronnen werkt. Bij temperaturen van -50 graden celsius, levert dat toch nog wat technische uidagingen op.

Wij hebben intussen kennis mogen maken met dat adembenemende continent Antarctica. Ondanks de extreme temperaturen en de afwezigheid van flora, is dit levende natuur die compleet uniek is. Een ijzig paradijs, adembenemend mooi. Bevroren in de tijd, maar constant in beweging. We hebben geslapen op het ijs en onder de sterrenhemel, en als de wolken wegtrekken, kan je hier heel diep het universum inkijken… Dat de ongereptheid van deze plek in 2041 ter discussie kan komen te staan, is onvoorstelbaar. Er zijn heel veel alternatieven voor de exploitatie van Antarctica, en daar moeten we keihard op inzetten.