Bioloog Dirk Draulans zoomt elke week in op een opvallend specimen in de Vlaamse natuur – de mens uitgezonderd. Deze week: de kraamwebspin.
Het leven van een man kan vol zorgen zijn. Dat geldt in het bijzonder voor de kraamwebspin, een soort die in ons land vrij algemeen is. Oplettende wandelaars of tuiniers kunnen ze zien zonnen op struiken. De vrouwtjes van de spin zijn agressieve diertjes die het soms op hun mannetjes gemunt hebben – een klassieker in de spinnenwereld. Nogal wat mannelijke kraamwebspinnen worden na de paring opgegeten door het vrouwtje dat ze in het beste geval net voordien bevrucht hebben.
Maar slimme mannetjes hebben daar iets op gevonden: ze pakken een vrouwtje in met een geschenk dat ze haar overhandigen vlak voor de paring. Het betreft een prooi die ze in een coconnetje van zijde hebben gesponnen. Zodra het vrouwtje het geschenk in haar bijtgrage kaken heeft, begint het mannetje te paren. De truc om voedsel in te zetten voor seks speelt ook in onze wereld: de horeca draait voor een belangrijk deel op mannen die vrouwen mee uit eten nemen in de hoop dat er dan achteraf iets van komt waar ze onder het eten misschien al wel aan denken, maar als ze verstandig zijn nog niet over beginnen.
Een studie in het vakblad Biology Letters, die het verschijnsel bij de kraamwebspin gedetailleerd onderzocht, stelde vast dat geen enkel mannetje met een ‘bruidsgeschenk’ gedood werd, maar mannetjes die het zonder cadeau waagden, hadden één kans op vijf om opgegeten te worden. Of een vrouwtje honger had, speelde geen rol in het bepalen van het risico.
Sommige mannetjes spelen het extra slim. Ze doen alsof ze dood zijn als ze een paringbereid vrouwtje zien, en als ze in de juiste positie komen, aarzelen ze geen seconde. In sommige omstandigheden kan het voor dood spelen hun voortplantingssucces bijna verdubbelen. Geen truc is te veel om te komen tot waar het in de biologie meestal om draait: voortplanten.
In tegenstelling tot wat haar naam suggereert, bouwt de kraamwebspin geen echt web. Ze is een actief jagende spin, die achter haar prooien aanrent. Ze eet vooral kleine insecten, zoals fruitvliegjes. Maar de vrouwtjes spinnen wel een soort tentstructuurtje, waar ze een coconnetje met de eitjes in hangen. Ze zeulen dat coconnetje eerst een tijdje rond, maar na verloop van tijd wordt dat lastig en hangen ze hun nakomelingschap in een ‘kraamweb’. De jongen komen in dat tentje uit hun eitje en worden nog een tijdje door hun mama bewaakt, voor ze de wijde wereld in trekken. Bij de kraamwebspin, net als bij vele andere soorten, zijn de moeders vriendelijker voor hun kroost dan voor de verwekkers ervan.
De mannetjes van een Noord-Amerikaanse verwant van de kraamwebspin hebben een andere methode ontwikkeld om het risico op een dodelijke paring te verkleinen, zo meldde Biology Letters een paar maanden geleden. Ze hebben lange poten waarmee ze over een vrouwtje heen kunnen reiken om haar voorpoten met zijde vast te binden – een spinnenvariant van milde mensen-sm. Op die manier verminderen ze de kans dat ze opgegeten worden. Mannetjes waarbij de onderzoekers de zijdeklieren afplakten zodat ze geen draden meer konden spinnen, kwamen er dikwijls bekaaid vanaf. Ze dachten dat ze veilig zaten en ineens bleken ze een vogel voor de kat. Wetenschappelijk werk kan hardvochtig zijn.
Bij de kraamwebspin, net als bij vele andere soorten, zijn de moeders vriendelijker voor hun kroost dan voor de verwekkers ervan.
