Beestenboel: brandgans belandt op lijst van potentieel te verdelgen soorten

De brandgans. © Getty Images/iStockphoto
Dirk Draulans
Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

De mooi gekleurde brandgans is een raadsel voor biologen. Ze neemt explosief in aantal toe, maar niemand weet waarom.

Tot een kwarteeuw geleden sprongen vogelliefhebbers van vreugde een gat in de lucht als ze een brandgans zagen. Het winterbestand van de soort in Vlaanderen werd toen op een tiental exemplaren geraamd. Maar vanaf 1993 gingen de cijfers spectaculair omhoog. Het blad Vogelnieuws van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) meldde recent dat in januari 2017 bijna tienduizend brandganzen in Vlaanderen geteld werden. Het gaat hard!

De vrij kleine brandgans is een mooie vogel met als verenkleed een harmonische combinatie van wit, grijs en zwart. Maar het zijn geen sympathieke dieren. Ze halen regelmatig stevig naar elkaar uit, hoewel ze in dichte groepen kunnen voorkomen. De kuikens pikken gemeen naar hun ouders. De dieren zijn grazers die als een falanx over een grasland kunnen lopen, voortdurend grassprieten oppikkend.

Bioloog Eckhart Kuijken, de grootste ganzenexpert van Vlaanderen, geeft toe dat men niet goed weet waarom de brandgans zo succesvol is. De soort broedde vroeger vooral op het Russische Nova Zembla en andere noordelijke eilanden. Voor haar overwintering migreerde ze zuidwestwaarts. Maar ze bleef geleidelijk zuidelijker broeden, eerst op het grote Zweedse eiland Gotland, later in Zeeland.

Brandganzen vreten zich vol voor ze een fysieke prestatie van meer dan olympisch niveau neerzetten

Misschien komt er druk op de broedgebieden in het noorden. Het verhaal gaat dat ijsberen voor hun overleving steeds meer afhangen van broedende ganzen, omdat ze door het smelten van het ijs als gevolg van de klimaatopwarming minder zeehonden te pakken krijgen.

De Vlaamse broedvogelpopulatie is een mengeling van verwilderde parkvogels en echt wilde ganzen. In 1996 broedde in het Zwin een Russische brandgans, herkenbaar aan het ringetje dat ze in Rusland had gekregen. Mogelijk werd ze aangetrokken door parkvogels. Buiten parken blijft de brandgans een vrij schaarse broedvogel. Ze is wel zo talrijk geworden dat ze op de lijst van potentieel te verdelgen soorten is beland. Je kunt ook té succesvol zijn.

Wilde brandganzen zijn gepatenteerde trekvogels, die in enkele dagen probleemloos 3000 kilometer kunnen vliegen. Ze hoeven daarvoor niet te trainen. Voor hun vertrek luieren ze wat en vreten ze zich vol, om vervolgens de lucht in te gaan en een fysieke prestatie van meer dan olympisch niveau neer te zetten.

Het mekka van de brandgans in Vlaanderen zijn de Waaslandpolders, waar duizenden dieren overwinteren. Er zitten regelmatig vogels met speciaal gemerkte kleurringen tussen, waarvan je met een telescoop de code kunt aflezen. De meerderheid van de geringde vogels is afkomstig uit parkgebieden: het Puyenbroeck in Wachtebeke, de Plantentuin van Meise, de begraafplaats Heimolen van Sint-Niklaas. Vogels uit de brede omgeving dus. Maar er passeren ook vogels uit het Henegouwse dierenpark Pairi Daiza en uit de Maasvallei.

De Waaslandpolders lijken zo wel een hub voor parkvogels uit het hele land, die in de winter doen alsof ze wild zijn. Er zitten ook vogels uit de Zeeuwse broedpopulatie tussen, die als enige buitenlandse excursie in hun bestaan even de grens oversteken. Gelukkig zie je héél af en toe een dier of een koppeltje afkomstig van een eiland uit de Barentszzee. Echte wilde brandganzen! Dat maakt een ornitholoog gelukkiger dan lokale parkbeesten.

Partner Content