De mens is de ecosystemen waar hij van afhankelijk is in een nooit gezien tempo aan het beschadigen, waarschuwen twee grootschalige internationale studies. Daardoor wordt de aarde minder gastvrij voor de mens, maar er is ook hoop, zeggen de onderzoekers.
Wetenschappers uit onder meer de VS, Zweden, Duitsland en India werkten vijf jaar intensief samen om de negen elementen te onderzoeken die een planeet geschikt maken voor menselijk leven. Hun conclusies zijn alarmerend: vier van de negen elementen voor de aarde hebben de alarmdrempel overschreden, en de mens is de belangrijkste motor voor die veranderingen. De conclusies verschijnen in de tijdschriften Science en Anthropocene Review, en zullen ook voorgesteld worden op het Wereld Economisch Forum in Davos eind deze maand.
Voor elk van de negen elementen berekenden de wetenschappers een basislijn, het gemiddelde van de voorbije tienduizend jaar, en een gevaardrempel. Uit het onderzoek blijkt die voor vier categorieën overschreden is: de klimaatverandering, het verlies aan biodiversiteit, landsystemen en globale chemische huishouding, met name de vervuiling met meststoffen.
De cijfers zijn indrukwekkend: de CO2-concentratie in de atmosfeer is nooit in de menselijke geschiedenis zo hoog geweest, het verlies van biodiversiteit ligt honderd maal hoger dan de basislijn. Het gebruik van primaire energie is sinds de jaren vijftig vervijfvoudigd, het gebruik van meststoffen verzevenvoudigd. Dat laatste heeft vooral gevolgen voor de oceanen, die vier keer meer stikstof te verwerken krijgen.
Al die veranderingen brengen de aarde in een nieuwe staat, besluiten de onderzoekers. En die nieuwe staat is objectief gezien minder gastvrij voor menselijk leven. “Een grens overschrijden verhoogt het risico dat menselijke activiteiten de aarde in een veel minder gastvrije toestand brengen”, zegt hoofdauteur Will Steven, hoogleraar aan de Australische Nationale Universiteit en lid van het Stockholm Resilience Centre. “Ze schaden ook de inspanningen in de strijd tegen de armoede en leiden tot een verslechtering van het menselijk welzijn in veel delen van de wereld, ook in rijke landen.”
Niet pessimistisch
Toch benadrukken de auteurs dat er een positieve keerzijde aan de medaille is: de resultaten van het onderzoek wijzen niet alleen op de problemen, maar ook op een groot potentieel om de oorzaken ervan aan te pakken.
“Dit onderzoek dicteert niet hoe de menselijke samenleving zich moet ontwikkelen,”, zegt Katherine Richardson van het Centrum voor Macro-Ecologie, Evolutie en Klimaat van de Universiteit van Kopenhagen. “Maar het kan beleidsmakers wel helpen om de veilige speelruimte te bepalen voor de mensheid.”
“In de voorbije vier jaar hebben we nauw samengewerkt met beleidsmakers, de industrie en organisaties om de bekijken hoe deze aanpak gebruikt kan worden als kader voor sectoren en maatschappijen om het risico te vermijden terwijl ze zich duurzaam ontwikkelen”, zegt haar collega Johan Rockström. “We hebben dit jaar een enorme kans om die globale risico’s aan te pakken, en dat op een meer evenwichtige manier te doen. In september zullen landen beslissen over de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN. Met de juiste ambitie kunnen die de voorwaarden creëren voor een welzijn op lange termijn, binnen de grenzen van de planeet.”
(IPS)
