Parijs-Berlijn, verhaal van twee steden

De Europese Unie staat sinds eind vorige week weer stevig onder Duits-Franse curatele. Letterlijk. Berlijn en Parijs nemen het niet dat andere lidstaten, zoals Griekenland, door hun liederlijk gedrag het euro-patrimonium verkwisten.

Het steunpakket van 440 miljard euro dat enkele maanden geleden werd samengebracht om de kwistige Pigs – Portugezen, Ieren, Grieken en Spanjaarden – boven water te houden, is volgens de Duitse kanselier Angela Merkel niet voor herhaling vatbaar.

Om een eurobreuk te voorkomen kochten Duitsland en Frankrijk begin dit jaar samen voor 30 miljard euro hoogst onbetrouwbare Griekse staatsobligaties.

Eerder had het Duitse Grondwettelijk Hof afgekondigd dat de EU de Duitse soevereiniteit al voldoende had aangetast. Merkel, die op het thuisfront met een weerspannige partij en electorale achterban kampt, vreest dat het Bundesverfassungsgericht het moeilijk krijgt met de manier waarop dat steunpakket tot stand kwam.

En bijgevolg legde de Duitse kanselier, na een innig tête-à-tête met de Franse president Nicolas Sarkozy in het mondaine Deauville, tijdens de Europese top van afgelopen donderdag haar voorstel tot wijziging van het EU-verdrag op tafel. Merkel wilde een permanent crisismechanisme in het verdrag ingebouwd zien, met dwingende regels, om een volgende crisis in de eurozone te ondervangen en om, mocht het nodig blijken, tijdelijk de hardleerse lidstaten zonder stemrecht aan de kant te zetten.

Groot was het afgrijzen van de andere staatshoofden, zoals de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker, een veteraan van talloze Brusselse veldslagen. ‘Merkel opent de doos van Pandora,’ klonk het in andere Europese hoofdsteden. Want morrelen aan het verdrag van Lissabon betekent opnieuw jaren van gebakkelei. En voor je ’t weet, is er weer een lidstaat die een referendum organiseert.

Geen verdragswijziging dus? Toch wel – want Merkel duldt weinig tegenspraak. President Herman Van Rompuy kreeg van de Europese Raad de opdracht te onderzoeken hoe zo’n crisismechanisme in het verdrag kan worden gegriffeld, zonder het optrekken van nieuwe institutionele stellages. En kijk, plots heette de verdragswijziging die door Merkel werd voorgesteld een daad van wijs bestuur.

De buitenwacht verkijkt zich al eens op de altijd goed geregisseerde toneelopvoeringen tijdens zo’n Brussels topberaad, met staatshoofden en regeringsleiders die naar de wachtende verslaggevers stappen en gewichtige uitspraken doen.

Maar het echte werk, de ware controle ligt in handen van enkele topambtenaren die ver van de camera’s in opdracht van de politieke bazen in Parijs en Berlijn de Brusselse EU-winkel controleren.

Toen eind vorig jaar Herman Van Rompuy tot eerste permanente voorzitter van de Europese Raad werd gezalfd, maakten de media nauwelijks gewag van de aanstelling van de Fransman Pierre de Boissieu als secretaris-generaal van de Europese Raad.

De 65-jarige Pierre de Boissieu, een verre verwant van Charles de Gaulle, belichaamt al jarenlang de Europese zaak.

In 1978 arriveerde deze bolleboos van de prestigieuze Ecole Nationale d’Administration in Brussel, in het spoor van ondervoorzitter François-Xavier Ortoli van de Europese Commissie. Op vijf jaar na bracht de ascetisch levende De Boissieu zijn loopbaan door in de wandelgangen van de Europese macht. Hij was achtereenvolgens de Europese adviseur van François Mitterrand, Jacques Chirac en nu Nicolas Sarkozy.

Als jonge diplomaat verbleef hij ook enkele jaren in Duitsland, waar hij een netwerk uitbouwde dat hem tot vandaag dienstig is.

Ondanks geregelde aanvaringen met toenmalig Commissievoorzitter Jacques Delors schreef De Boissieu mee het Verdrag van Maastricht. Deze grand commis de l’Europe kan nochtans bezwaarlijk een Europese federalist worden genoemd. De man is gesopt en gekookt in het gaullisme. Zijn Europa is het Europa van de staten.

De Boissieus benoeming tot secretaris-generaal van de Europese Raad was een Franse voorwaarde voor de aanstelling van Herman Van Rompuy tot eerste Europese president. Maar daar zat dan weer een Duitse voorwaarde aan vast: Pierre de Boissieu moet in juni 2011 worden opgevolgd door de Duitser Uwe Corsepius, de ‘sherpa van Angela Merkel’ zoals hij in Berlijn wordt genoemd. Corsepius blijft tot 2015. Als dan, zoals in Parijs wordt gefluisterd, Van Rompuy na een eerste ambtstermijn wordt vervangen door de Fransman Dominique Strauss-Kahn, huidig voorzitter van het Internationaal Muntfonds, blijft de Europese Unie een Frans-Duitse zaak. Daar kan geen verdragswijziging wat aan veranderen.

Rik Van Cauwelaert