Hubert van Humbeeck

Oude demonen

De VS willen inzetten op de Arabische lente. Ze mogen ondertussen niet vergeten af te rekenen met enkele oude demonen.

Er zou de voorbije weken vaak laat licht hebben gebrand in de werkkamer van Barack Obama in het Witte Huis. De president zou persoonlijk op Arabische blogs en websites op zoek zijn gegaan naar meningen en informatie over hoe het er in de Arabische wereld voorstaat. Hij broedt al een tijd op een nieuwe, grote toespraak over het Midden-Oosten, en die zou hij deze week houden.

Er is ook behoefte aan een duidelijk Amerikaans standpunt. De VS trokken de kar in Egypte, maar ze laten bondgenoten de kastanjes uit het vuur halen in Libië. Ze bleven stil over ontwikkelingen in Bahrein en zelfs Syrië. De verzoening tussen de Palestijnse rivalen Fatah en Hamas hertekent de politieke kaart in het Midden-Oosten. Er is nu de dood van Osama Bin Laden.

Wellicht probeert Obama om met de dood van de superterrorist een streep te trekken onder de recente politiek van zijn land in de regio. Twee lange, uitzichtloze oorlogen in Irak en Afghanistan zorgden voor tienduizenden doden en een gigantische Amerikaanse overheidsschuld. China dook in de ruimte die de VS lieten en breidde zijn invloed uit. De nieuwe ontwikkelingen in de Arabische wereld bieden een kans om het beleid bij te stellen en vooruit te kijken. Ook omdat de religieuze factor toch niet zo’n grote rol lijkt te spelen in wat nu gebeurt.

Dat wil niet zeggen dat fundamentalisten de beweging niet alsnog kunnen kapen. Het betekent ook niet dat alle oude demonen bezworen zijn. Washington weet dat Osama Bin Laden niet toevallig jaren onbezorgd in Pakistan kon leven. Het Pakistaanse leger is een staat in de staat. Het komt goed overeen met de Pakistaanse taliban en met de voormalige Afghaanse leider mollah Omar. Het laat zich weinig gelegen aan de Pakistaanse president en regering en leeft ook voortdurend op gespannen voet met de VS, het land waarvan het nochtans voor miljarden dollars aan steun kreeg. De Amerikaanse commentator Thomas Friedman vermoedt cynisch dat de zoektocht naar Bin Laden voor het Pakistaanse leger een te grote bon van inkomsten was om de man ooit te vinden.

Pakistaanse generaals voelen zich na de raid tegen Bin Laden in hun hemd gezet. Tegelijk kunnen ze niet zonder de VS en kunnen de VS niet zonder hen. De VS willen bij de kernmacht Pakistan toch een beetje een vinger in de pap houden. Pakistan is als de dood dat de Amerikanen te veel de kant van aartsvijand India kiezen. Zoals een voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken zei: ‘Het zijn misschien schurken in Pakistan, maar het zijn ten minste onze schurken.’

Net als Pakistan blijft ook Saudi-Arabië een onberekenbare factor. Het thuisland van Osama Bin Laden en van zo goed als alle aanvallers van 11 september. Osama was een product van het wahhabisme, de Saudische staatsgodsdienst en een zeer fundamentele, conservatieve stroming in de islam. Saudi-Arabië trok in de jaren tachtig tientallen miljarden dollar uit om het wahhabisme in de wereld te verspreiden. Maar ook tien jaar na 11 september blijft het Saudische religieuze establishment zijn extremistische ideologie onverstoord uitdragen. Het betaalt daarvoor met geld, dat door de verkoop van olie goeddeels in Amerika is verdiend. Die duivelskring is nog niet gebroken. Daaraan durft ook Barack Obama niet te raken.

Hubert van Humbeeck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content