Óns Europa

De Europese integratie was nooit echt populair. Toch is ze nodig om in de nieuwe wereld een rol te spelen.

De Europese leiders zetten begin juli, op hun 19e top over de financiële crisis, dan toch een paar kleine stapjes in de richting van een meer geïntegreerde unie. Als ze de problemen in de eurozone willen oplossen, zullen ze er de komende maanden en wellicht jaren meer moeten zetten – in de veronderstelling dat ze daarvoor de tijd krijgen. Met de eurozone kraakt ondertussen het hele Europese project verder in zijn voegen. In verschillende lidstaten worden fundamentele vragen gesteld. De Europese Unie is niet populair, maar dat is ze eigenlijk nooit echt geweest. Ze was van bij het begin een intellectueel en vooral een zakelijk opzet.

Dat maakt van de Europese Unie in slechte tijden een ideale schietschijf voor politieke vrijbuiters, zoals de Nederlandse rechtspopulist Geert Wilders. Zijn Partij Voor de Vrijheid zakt tegenwoordig vervaarlijk weg in de peilingen, maar ze spreekt toch nog tussen 15 en 20 procent van de Nederlanders aan. Wilders presenteerde vorige week het programma en de slogan waarmee hij begin september naar de kiezer wil: ‘Hún Europa, óns Nederland.’ Europa neemt daarbij als bron van alle kwaad even de plaats in van de islam en de moslims. Terwijl Wilders ook niet zo dom is dat hij niet weet dat het exportland Nederland niet zonder dat Europa kan. Het leeft van de grote interne markt, die mee op de schop wordt genomen. Wie dat ontkent, geeft lucifers in handen van een pyromaan.

Die ontwikkeling is niet nieuw. Nederland en Frankrijk wezen in 2005 de Europese grondwet bij referendum van de hand. In Duitsland stellen waarnemers vandaag vast dat politici uit conservatieve hoek en van uiterst links samen met patroons en vakbonden vinden dat Angela Merkel te veel Duitse bevoegdheid uit handen geeft. Het Grondwettelijke Hof in Karlsruhe moest zich begin deze week opnieuw over een Europese deal uitspreken. Berlijn vreest dat het de Duitsers vroeg of laat bij referendum over de hele Europese kwestie moet laten beslissen. Wat de uitkomst daarvan zou zijn, weet niemand.

Gelukkig voor veel Europeanen blijft Angela Merkel ondanks alle gekijf en gedreig voldoende populair. Ze heeft nog marge voor de verkiezingen, die volgend jaar in Duitsland worden gehouden. President Joachim Gauck vroeg haar vorige week alvast om het hele schuldenprobleem beter aan de mensen uit te leggen, zodat ze begrijpen dat hulp aan de landen in het Zuiden ook in het belang is van Duitsland.

Europeanen vergeten gemakkelijk dat ook de Verenigde Staten van Amerika niet op één dag werden gebouwd. De Declaration of Independence werd in 1776 geschreven en goedgekeurd. Maar eigenlijk vormden de VS pas bijna honderd jaar later echt een unie, na de vreselijke burgeroorlog die tussen 1861 en 1865 bijna een miljoen slachtoffers eiste. Die oorlog ging onder meer en vooral over een botsing tussen de bevoegdheid van de staten en die van de federatie. De staat Californië is vandaag trouwens net zo failliet als Griekenland en overleeft alleen met de steun van de federale overheid. Europa moet begrijpen dat het zeker in deze tijd van globalisering geen andere keuze heeft dan verder aan zijn unie te bouwen. Als het die integendeel weer afbreekt, belandt het onvermijdelijk in de marge van de geschiedenis.

Hubert van Humbeeck