Oliewapen tegen kernbom

De aanval op de Britse ambassade in Teheran was van de kant van Iran misschien wel een provocatie te veel.

Het komt echt nooit goed tussen het regime van de ayatollahs in Iran en het Westen. Een rapport van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie bevestigde enkele weken geleden dat Teheran hoogstwaarschijnlijk toch aan een atoombom werkt. Vorige week viel een groep jonge Iraniërs de Britse ambassade aan, vernielde de inboedel en gijzelde het personeel – gelukkig niet meer dan enkele uren.

Het incident herinnerde aan de maandenlange en dramatische gijzeling van Amerikaanse diplomaten na de val van de Sjah in 1979, en dat was wellicht ook de bedoeling. Zeker de Amerikanen hebben het sinds de machtsovername door de ayatollahs moeilijk met het theocratische regime in Iran. Dat Teheran er nu naar streeft om een atoombom te ontwikkelen – wat het land overigens nog altijd ontkent – is een argument te meer om dít Iran weg te willen.

De overheid in Teheran verontschuldigde zich bij de Britten voor de actie bij de ambassade, die ze wellicht zelf mee had opgezet. Het Verenigd Koninkrijk haalde zijn mensen meteen terug en stuurde de Iraanse diplomaten in Londen naar huis. De aanval op de ambassade was overigens een reactie op een beslissing van de Amerikanen en de Britten om de sancties tegen Iran te verscherpen. Ze willen het geldverkeer met Iran droogleggen om de export van olie indien niet te verlammen, dan toch te verstoren. Het Westen wil Iran zo daar raken waar het echt pijn doet en het oliewapen dit keer tegen de producent gebruiken.

Van een echt embargo op de import van olie uit Iran is nog geen sprake. De Europese Unie stelde een beslissing daarover met twee maanden uit. Het probleem is dat zo’n embargo niet alleen Iran, maar ook Europa zelf pijn zou doen. Vooral Italië en Spanje betrekken olie uit Iran, maar ook Griekenland en België. Iran dreigt met een stijging van de olieprijs tot 250 dollar per vat als de handel wordt verstoord.

Er wordt zo niet meer rechtstreeks met een aanval op Iraanse nucleaire installaties gedreigd. Maar er is alles bij elkaar wel sprake van een sluipende escalatie. Afgezien van de sancties, gaat de cyberoorlog tegen het Iraanse nucleaire programma en het gericht uitschakelen van generaals en nucleaire experts verder, met resultaat. De voormalige Britse minister van Buitenlandse Zaken David Miliband waarschuwt ervoor dat we bijna argeloos op weg zijn naar een echte oorlog.

Miliband en zijn voormalige collega en topdiplomaat Mark Malloch Brown pleiten voor een meer creatieve diplomatie. Die zou ertoe moeten leiden dat Iran zich veiliger voelt dan nu het geval is, en dat het geen bom meer nodig heeft. Ze geloven dat het voortdurend dreigen met een aanval het kamp van de ayatollahs alleen versterkt: als de mensen zich veiliger voelen zouden ze minder geneigd zijn om het regime te steunen. Jonge mensen in Iran willen per slot van rekening hetzelfde als hun generatiegenoten in de Arabische landen, waar dictaturen de voorbije maanden overboord zijn gegooid. Overigens raken de economische sancties nog altijd vooral armere mensen. Het is behoorlijk cynisch om die groep de duimschroeven aan te draaien, in de hoop dat ze in opstand komt als het water ze aan de lippen staat.

Hubert van Humbeeck