Niedersachsen: Ontnuchtering voor Merkel

De verkiezingsuitslag in Niedersachsen zal belangrijke gevolgen hebben voor Duitsland én voor de eurozone.

Electorale sensatie in Duitsland. Na urenlang nagelbijten viel in de loop van de nacht het verdict inzake de verkiezingsuitslag in het Duitse noordelijke deelstaat Niedersachsen. De CDU van kanselier Angela Merkel, in Niedersdachsen geleid door David McAllister die al tien jaar regeringsleider is in deze deelstaat, blijft wel de grootste partij maar valt fors terug, namelijk van 42,5% van de stemmen naar 36%. De liberale FDP die zowel in de federale regering in Berlijn als in de deelregering van Niedersachsen samen met de CDU regeert, scoort dan weer zeer goed met 9,9% van de stemmen tegenover 8,2% de vorige keer. Zowel de nederlaag van CDU als vooral de winst van FDP waren behoorlijk onverwacht.

De socialistische SPD haalt 32,6% (30,3% bij vorige stembusgang) en de Groenen 13,7% (8%). De meer linkse Linkspartei en de frivole Piratenpartij halen de kiesdrempel van 5% niet. De SPD en de Groenen halen samen 46,3% van de stemmen wat zich vertaalt in 69 zetels in het deelstatenparlement. CDU en FDP scoren samen 45,9%, goed voor 68 zetels. Heel nipt dus, maar na tien jaar van CDU/FDP-regering zal Niedersachsen voor de komende vijf jaar door een linkse coalitie van SPD en Groenen geregeerd worden.

De uitslag in Niedersachsen heeft alvast tot gevolg dat de regerende coalitie in Berlijn geen meerderheid meer heeft in de Bundesrat. SPD en Groen beschikken daar nu samen over 36 van de 69 zetels. De Bundestag is politiek en wetgevend gezien belangrijker dan de Bundesrat maar met nog acht maanden te gaan tot aan de federale verkiezingen van september vormt het verlies van de meerderheid in de Bundesrat een vervelend gegeven voor kanselier Angela Merkel en haar regering.

Belangrijker voor Duitsland en voor de eurozone is echter de impact van de uitslag in Niedersachsen op wat er binnen de coalitie van Merkel in de komende maanden zal gebeuren. Nu de economische crisis ook in Duitsland toeslaat, dreigt Merkel tegen de federale verkiezingen van september nog meer in de problemen te komen dan nu al in Niedersachsen het geval was. Gaat de werkloosheid stijgen (een quasi-zekerheid) en dringen zich budgettair gezien ingrepen op dan ziet het er voor de kanselier en haar partij echt beroerd uit.

Merkwaardig genoeg wegen die perspectieven blijkbaar minder op coalitiepartner FDP. Volgens de eerste analyses in Duitsland zuigt de FDP vrij veel stemmen weg bij de rechterzijde van de CDU. De strakke houding van de FDP ten aanzien van de eurovraagstukken speelt daarbij blijkbaar een belangrijke rol. Het is alom bekend dat de kanselier zeker op het vlak van de europroblematiek zoveel mogelijk een standstill wil tot na de verkiezingen van september. Zulk een standstill is eigenlijk geen optie binnen de eurozone waar de rust van de voorbije maanden een zeer relatief en broos gegeven uitmaakt.

Hamvraag is of de FDP die zich nu gesterkt moet voelen in haar eurohouding ook die standstill wil respecteren. De partij vaart duidelijk wel bij haar scherpe standpunten inzake, bijvoorbeeld, eurobonds en de rol te spelen door de Europese Centrale Bank (ECB).

Wat de ECB betreft, kwam trouwens Jens Weidmann, de president van de Duitse Bundesbank, gedurende het weekend nog eens vlijmscherp uit de hoek in een gecombineerd interview met de Finse krant Helsingin Sanomat en de Zweedse krant Dagens Nyheter. Zonder Mario Draghi, de president van de ECB, met naam te noemen, uitte Weidmann nog maar eens scherpe kritiek op Draghi’s beleid, meer nog op diens beleidsintenties. Meer bepaald het voornemen van Draghi om onder bepaalde condities obligaties van noodlijdende eurolidstaten te gaan opkopen, omschrijft Weidmann als “gevaarlijk en contraproductief”.

Weidmann stemde binnen de raad van bestuur van de ECB trouwens expliciet tegen die plannen van Draghi. In hetzelfde interview plaatst Weidmann ook grote vraagtekens achter de rol die de ECB moet gaan spelen bij de supervisie van banken, wederom een niet mis te verstaan signaal in de richting van Draghi die aandrong op een centrale rol voor de ECB bij de bankensupervisie.

Jens Weidmann blijft ook als president van de Bundesbank een vertrouweling van kanselier Angela Merkel bij wie hij jarenlang kabinetschef was. Zijn woorden vallen niet in dovemansoren in Berlijn. Het wordt uitkijken hoe de combinatie van de verkiezingsuitslag in Niedersachsen met de Weidmann-visie – typerend voor een flink deel van beleidsmakend Duitsland – de komende maanden het politieke gebeuren in Duitsland en meer nog de gang van zaken binnen de eurozone gaat beïnvloeden.