Rik Van Cauwelaert

Met Nederlandse garantie

Rik Van Cauwelaert Rik Van Cauwelaert is directeur van Knack.

De federale overheid moet tegen 2015 tot 36 procent van haar uitgaven schrappen.

Eind vorige week werd bekend dat ontslagnemend premier Yves Leterme eerder dit jaar een ‘reflectienota’ van het Federaal Planbureau onder de mat hield. Michel Saintrain, de auteur van het document, had zich in het licht van de regeringsonderhandelingen gebogen over het probleem van de financiering van de verschillende overheden. Zijn bevindingen waren volgens de premier al te alarmerend en zouden dus wel eens onrust kunnen veroorzaken op de financiële markten. Een premier, en zeker een premier in lopende zaken, hoort zich dit soort zaken nu eenmaal aan te trekken.

Jammer genoeg zijn de markten al langer geïnformeerd over de stilaan bouwvallige staat van de Belgische constructie. Ook in de Europese hoofdkwartieren hadden ze de denkoefening van het Planbureau niet nodig om de financiële situatie van het federale koninkrijk België juist in te schatten.

In dat verband gaf de Nederlandse minister van Financiën Jan Kees de Jager, vlak voor de laatste Europese top, een interessant exposé voor de Tweede Kamer. Volgens columnist Syp Wynia in Elsevier verklaarde minister De Jager dat Nederland, net als de zes eurozonelanden die op de financiële markt een AAA-rating genieten, fungeert als ‘achtervanger’ voor de overige eurolanden die op minder fiducie mogen rekenen. Zodoende werden de Nederlandse garanties voor Griekenland en Ierland verdubbeld tot 50 miljard euro. Nederland staat nu ook borg voor de garanties die België geeft, omdat de kredietwaardigheid van ons land niet langer vaststaat. Dat is nogal gênant voor de Belgen, maar de voorzorg die de EU neemt, is niet onterecht.

Want als het Planbureau met de reflectienota al iets duidelijk maakte, dan wel dat de federale overheid nauwelijks nog financiële manoeuvreerruimte heeft. In die zin roept de nota herinneringen op aan de voorspelling van Frank Vandenbroucke dat België binnen afzienbare tijd niet meer in staat zal zijn om de aangegane engagementen tegenover zijn burgers na te komen.

En waarom dat zo is, werd vorige week haarfijn uit de doeken gedaan in zusterblad Trends. Dat hield de financiering van de sociale zekerheid tegen het licht. Voor de buitenwacht wordt krampachtig volgehouden dat de sociale zekerheid een positief saldo kan voorleggen, terwijl ze feitelijk voor 26 miljard euro in het rood staat.

De sociale zekerheid wordt op basis van het verzekeringsprincipe door sociale bijdragen gefinancierd. Dat is de theorie. Maar die sociale bijdragen maken, zo berekende Alain Mouton in Trends, nog amper 60 procent uit van de ontvangsten van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid. De rest wordt uit de federale schatkist geplukt. Nu al dienen 55 procent van de btw-inkomsten en de helft van de accijnzen op tabak voor de financiering van de sociale zekerheid.

Het was premier Guy Verhofstadt die met paars-groen de kraan met de federale middelen helemaal opendraaide, om ruimte vrij te maken voor de lastenverlaging op arbeid.

Zonder die toelagen uit de schatkist zit de sociale zekerheid opgezadeld met een feitelijk tekort van 26 miljard euro. Door de toename van de pensioenkosten – met zo’n 31 procent tegen 2015 – en de 4,5 procent groeinorm van de ziekteverzekering zal de financiering uit de schatkist de komende jaren nog forser moeten stijgen.

De traditionele politieke partijen, die de afgelopen decennia het land hebben geregeerd, alsook de sociale partners, dragen een verpletterende verantwoordelijkheid voor die ontsporingen in de financiering van de sociale zekerheid én van de federale overheid die nu de regeringsvorming tot een stilaan uitzichtloze oefening maken.

In de reflectienota van het Planbureau wordt ook de overname van een deel van de schuld door de deelgebieden aangekaart. Een mogelijkheid die voor Vlaams minister-president Kris Peeters best bespreekbaar is, als daar een verregaande overdracht van bevoegdheden naar de deelgebieden tegenover staat. Bij die gedachte alleen al schieten de Franstalige regeringsonderhandelaars in een kramp.

Hoe dan ook, bij ongewijzigd beleid, zo zegt het Planbureau, moet de federale overheid tegen 2015 tot 36 procent van haar uitgaven schrappen. Dat is een gigantische opdracht, die onvermijdelijk tot een uitholling van de sociale zekerheid zal leiden. Want gezien de huidige belastingdruk is een verhoging van de belastingen met 36 procent – of zelfs nog maar met de helft daarvan – geen optie.
Enkele politieke vuurwerkmakers willen, ondanks haar zwakke Vlaamse vleugel, met de huidige ontslagnemende regering doorgaan tot de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2012. Elio Di Rupo en zijn PS staan nu voor een bijzonder pijnlijke keuze: een begin van ontmanteling van de sociale zekerheid of een gedwongen staatshervorming.

Rik Van Cauwelaert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content