Suzanne Mubarak, Egyptes gemene koningin

Nu voor haar man de doodstraf geëist is, leeft de voormalige First Lady van Egypte, Suzanne Mubarak, ongestoord verder in de luxe van haar villa.

Cairo brandt. Het is januari en de Arabische lente heeft net ook Egypte aangestoken. Suzanne Mubarak is compleet verrast door de crisis die ze desondanks niet als crisis wil erkennen. Dat er een dieper probleem aan de basis van de woede van duizenden Egyptenaren ligt, lijkt ze niet te vatten. Haar leven aan de top heeft de 70-jarige vrouw blind gemaakt voor de problemen die Egypte neerhalen. Ze krijgt een zorgvuldig uitgekozen selectie te zien, vol perfecte gezaaide fleurige bloemperken en omgekochte glimlachende burgers.

Nochtans strookte het beeld dat ze als presidentsvrouw uithing niet helemaal met de werkelijkheid: alsof haar rol in verschillende liefdadigheidsorganisaties zou doen vergeten dat ze ook haar aandeel had in de dictatuur van haar gezin. Ze was allesbehalve een gewillige vrouw achter een machtig man. Naarmate Hosni Mubarak meer en meer door de ouderdom gekweld werd, nam Suzanne achter de schermen het stuur over. Haar macht floreerde naarmate die van haar man verslapte. Na Amerikaanse aanmaningen om ook in Egypte een meer democratisch systeem in te voeren, was naar verluidt niet Mubarak de grootste tegenstander, maar wel zijn vrouw.

Familiezaak

Suzanne, amper 16 wanneer ze haar toekomstige echtgenoot leerde kennen, behoorde tot een generatie jonge trouwers, al was liefde daarbij soms ver te zoeken. Op 17-jarige leeftijd trouwde ze met de 30-jarige militair Hosni Mubarak, een huwelijk dat al snel tot twee zoons leidde. De oudste zou ze stiekem opleiden tot troonopvolger, want een Egypte dat niet onder de ijzeren vuist van een Mubarak stond, was ondenkbaar. Dat laatste maakte in de Egyptenaren een ongeziene woede los. Het volk was ondertussen wel gewend aan een militaire leider, maar dat de macht een familiezaak werd, was een brug te ver.

Toen haar man de functie van vicepresident mocht bekleden en de kinderen naar de universiteit gingen, besloot Suzanne de eenzaamheid tegen te gaan door zelf een opleiding te volgen. Ze behaalde een bachelor politieke wetenschappen en later ook een masterdiploma sociologie. Desondanks was haar ijver op school altijd ondergeschikt aan haar plicht aan de staat. Zo kwam het wel vaker tot gekibbel met professoren die het bewind tegenspraken of er iets te emanciperende ideeën over vrouwen op nahielden.

Macht maakt blind

Absolute macht corrumpeert en dat heeft Egypte aan den lijve mogen ondervinden in de 30 jaar dat de Mubaraks de plak zwaaiden. Het waren gewone mensen die onverwacht de macht in handen kregen nadat president Anwar Sadat werd vermoord en Hosni Mubarak als vicepresident inviel. Maar de macht steeg de Mubaraks duidelijk naar het hoofd.

Dat blijkt ook uit de volgende anekdote: een van Suzannes oude professoren, Ibrahim, verscheen in 2000 in een talkshow waarin hij over de dood van de Syrische president Hafez Assad moest spreken. Hij suggereerde dat zijn zoon Bashar Assad hem zou opvolgen. Iemand uit het publiek onderbrak hem door te stellen dat een dergelijk scenario voor Egypte ook niet ver af meer was. Ibrahim gaf hem gelijk. De bal ging aan het rollen toen een Arabisch blad Ibrahims woorden publiceerde. Tegen de middag waren alle kopieën in Egypte in beslag genomen en tegen middernacht zat de oude professor in de cel. Daar werd hij nog 3 jaar gefolterd.

Hoe Suzanne Mubarak als vrouw zo blind kon blijven voor de haat van 80 miljoen mensen is een raadsel. Volgens kennissen was Suzanne altijd heel gewoon gebleven maar kwam het keerpunt in de jaren 90. Terwijl Suzanne zich in de jaren 80 vooral op scholing en kinderen had gefocust, werden de jaren 90 gekenmerkt door inspanningen voor vrouwen. Toch verwijten feministen haar dat haar liefdadigheidswerk destructief was en vooral haar eigen belangen diende, namelijk een internationale award winnen. Later werden feministische ngo’s zelfs verboden door het Mubarakregime.

Ondenkbare luxe

Ironisch genoeg is het net die cel die nu ook onderdak biedt aan de twee zonen van Mubarak. Vader Mubarak wacht zijn straf af, maar zijn gezondheid gaat snel achteruit. De Egyptische staat betaalt de ziektekosten van de ex-dictator en Suzanne leeft van het pensioen van haar man: $ 15.500 (ruim 12.000 euro) per maand, terwijl een gemiddelde Egyptenaar zich moet redden met een maandloon van $ 100 (zo’n 78 euro). Een gevallen familie in ondenkbare luxe, een rijzend land armer dan de straat, het is een paradox waar de Egyptenaren meer dan ooit vanaf willen. (MVB)
Bron: Newsweek