Rijkste Belg verhuist naar Zwitserland: wie is Alexandre van Damme?

© Belga
Ewald Pironet

Alexandre Van Damme, de rijkste Belg en grootste individuele Belgische aandeelhouder van AB InBev, is verhuisd naar Zwitserland. Privacy en een gevoel van onveiligheid lijken een factor te zijn. Maar wie is deze man die niet graag in de schijnwerpers staat?

Dit artikel verscheen op 21 oktober 2015 in Knack

Jakke Frit is een begrip in en ver buiten Wespelaar, een vredig dorpje dicht bij Werchter. Jakke mag enkele jaren geleden dan wel de frietspaan hebben doorgeven aan Thierry, iedereen heeft het nog over Jakke Frit en zijn legendarische grote porties. Met ‘één grote’ kom je toe voor vier man, en dan hebben de kippen ook nog iets. Jakke Frit ligt in vogelvlucht op 100 meter van het domein De Spoelberch, waar de rijkste familie van België woont. Als de wind een beetje verkeerd zit, moet de frietlucht in hun kasteel te ruiken zijn. Of burggraaf Philippe de Spoelberch er over de vloer komt, weten we niet. Niemand zal hem herkennen. De leuze Pour vivre heureux, vivons cachés wordt nergens zo scrupuleus in de praktijk gebracht als bij de adellijke familie De Spoelberch en de andere adellijke clans die grootaandeelhouder zijn van de grootste brouwer ter wereld, AB InBev.

Drie Belgische adellijke families controleren AB InBev, dat met een marktaandeel van meer dan 20 procent de grootste brouwer ter wereld is.

Drie Belgische adellijke families controleren AB InBev, dat met een marktaandeel van meer dan 20 procent de grootste brouwer ter wereld is. In ons land is het vooral bekend om Stella Artois en Jupiler, elders in de wereld om bijvoorbeeld Budweiser en Corona. De cijfers van AB InBev zijn indrukwekkend: 41,1 miljard euro omzet, 155.000 werknemers, 161 miljard euro beurswaarde. De familie De Spoelberch heeft samen met de families De Mévius en Van Damme 29 procent van AB InBev in handen, en is daarmee de belangrijkste aandeelhouder. De voorbije drie jaar leverde dat hen zo’n 2,2 miljard euro aan dividenden op. Het vermogen van de drie families wordt op bijna 50 miljard geschat. Daarmee zijn ze de rijkste van het land – Albert Frère volgt op de tweede plaats met 6,2 miljard euro.

De families De Spoelberch, De Mévius en Van Damme stapten pas vrij recent in de bierwereld, zeker in vergelijking met de roemruchte geschiedenis van Stella Artois. Die gaat terug tot 1366, toen er bier werd gebrouwen in Den Horen, een herberg in Leuven. Lange tijd was de brouwerij in handen van de familie Artois, en in het begin van de twintigste eeuw zwaaide Edmond Willems er de plak. Toen hij stierf, erfden zijn dochters Elise en Amélie het bedrijf. Zij waren getrouwd met respectievelijk burggraaf Adolphe de Spoelberch en baron Eugène de Mévius.

De familie Van Damme maakte geen deel uit van de Belgische adel, pas in 1985 werd haar een titel verleend. De Van Dammes werden na een huwelijk aandeelhouder van brouwerij Piedboeuf, die sinds 1853 bestaat. In dat jaar begon Jean-Théodore Piedboeuf in de kelder van het oude kasteel van Jupille bier te brouwen. De grote doorbraak voor brouwerij Piedboeuf kwam toen het in 1966 ‘Jupiler 5’ lanceerde, een pils die de concurrentie moest aangaan met Stella.

Decennialang probeerden Artois en Piedboeuf elkaar de loef af te steken. Beide namen kochten in heel België kleine brouwers over. Zo groeiden ze uit tot de belangrijkste brouwerijen van het land. In de jaren zeventig namen Artois en Piedboeuf op uitdrukkelijk verzoek van minister van Financiën Edmond Leburton het failliete Brasseries de Ghlin over. In het grootste geheim begonnen de families De Spoelberch, De Mévius en Van Damme daarna onderling aandelen uit te wisselen, terwijl hun bieren met elkaar bleven concurreren. In 1987 fuseerden Artois en Piedboeuf en ontstond Interbrew. Het had 60 procent van de Belgische biermarkt in handen.

De families De Spoelberch, De Mévius en Van Damme stapten pas vrij recent in de bierwereld, zeker in vergelijking met de roemruchte geschiedenis van Stella Artois.

Daarna ging het snel met de internationale expansie. In 1995 werd de Canadese brouwersgroep Labatt overgenomen voor 57 miljard frank (1,4 miljard euro), een gigantisch bedrag in die tijd, zeker naar Belgische normen. Interbrew werd een wereldspeler en trok in 2000 naar de beurs. In 2004 zette het een volgende belangrijke stap: Interbrew fuseerde met de Braziliaanse groep AmBev, en zo ontstond InBev. In 2008 nam het de grootste brouwerij van de VS, Anheuser-Bush, over voor 45 miljard euro. AB InBev was geboren, het grootste brouwerijconcern ter wereld. En nu neemt het dus de tweede grootste brouwerij ter wereld over, SABMiller, voor 92 miljard euro. Bij de nieuwe biergigant zullen 224.000 mensen werken. Marktaandeel: 30 procent – de eerste achtervolger is Heineken met 9 procent. De Belgische families De Spoelberch, De Mévius en Van Damme zullen met 24 procent de grootste aandeelhouders zijn.

Magnoliaverzameling

De families De Spoelberch, De Mévius en Van Damme tellen nu zo’n 200 familieleden. Zij verzamelden hun aandelen in AB InBev hoofdzakelijk in de Luxemburgse holding EPS, wat staat voor EugéniePatriSébastien. Dat verwijst naar de drie grote takken die je in de Belgische AB InBev-aandeelhouders kunt onderscheiden. Eugénie draait rond de familie De Spoelberch uit Wespelaar. Patri is een verbond tussen de familie Van Damme en de familie Van der Straten Ponthoz, die door een huwelijk bij de brouwerij betrokken raakte. Sébastien verzamelt een bont allegaartje aandeelhouders, met afstammelingen De Spoelberch uit Londerzeel, de familie De Mévius, de familie De Pret Roose de Calesberg en Cornet de Ways-Ruart, die na trouwpartijen met elkaar verbonden werden.

Elke tak heeft één vertegenwoordiger in de raad van bestuur van AB InBev. Voor de familie De Spoelberch uit Wespelaar is dat Grégoire de Spoelberch, geboren in 1966. Hij volgde in 2007 zijn oom Philippe de Spoelberch op. Die woont nog altijd samen met zijn broer Nicolas en zijn zus Sybille op het domein Herkenrode in Wespelaar, dat meer dan 90 hectare groot is. Elk jaar kan het publiek op Open Monumentendag een deel van het park bezoeken. Je struint dan langs het kasteel, de orangerie met koetshuis, de tempel van de bloemengodin Flora, een Egyptische piramide met binnenin een ronde zaal, en een arduinen obelisk met bovenaan een bronzen slang die zichzelf in de staart bijt, het symbool van de eeuwigheid. Burggravin Sybille bezit naar het schijnt een ‘oogverblindende’ schelpencollectie die ze verzamelde tijdens wereldreizen en bewaart in het schelpenpaviljoen.

Rijkste Belg verhuist naar Zwitserland: wie is Alexandre van Damme?

Tot voor kort werd er elk jaar een veldcross gelopen op het domein, maar die is afgevoerd omdat de burggraaf het niet langer verenigbaar vond met zijn passie: het verzamelen van coniferen. Philippe de Spoelberch is een naam in de wereld van de dendrologen of boomkundigen. Hij bouwde een unieke verzameling bomen en planten uit en heeft verscheidene wetenschappelijke werken op zijn naam. Die gaan bijvoorbeeld over de fagus, maar ook over de flora in de bergen van het Chinese Yunnan of Noord- en Oost-Sikkim in India. Hij bracht heel wat wild plantmateriaal mee van zijn reizen en expedities. Zijn aanplantingen bracht hij onder in het Arboretum Wespelaar, dat sinds 2011 publiek toegankelijk is. Volgens de statuten moet het arboretum ‘vergelijkbaar zijn met de beste arboreta met internationale bekendheid’. Er groeien ongeveer 2000 verschillende taxa, waarvan er 169 op de lijst van bedreigde soorten staan. Je kunt er de grootste private magnoliaverzameling ter wereld bewonderen, met bijna 3000 variëteiten, ruim 2000 soorten rododendrons, 750 soorten esdoorns enzovoort. Bezoekers komen van ver buiten de landsgrenzen.

In mei 1989 vermoordde Thomas de Spoelberch, de toen 24-jarige zoon van burggraaf Philippe, een 12-jarig meisje uit de buurt, Marie-Hélène. Ze zou geweigerd hebben in te gaan op zijn seksuele avances.

Toch kleeft er aan het domein Herkenrode een smet, waar de familie De Spoelberch niet graag aan wordt herinnerd. In mei 1989 vermoordde Thomas de Spoelberch, de toen 24-jarige zoon van burggraaf Philippe, een 12-jarig meisje uit de buurt, Marie-Hélène. Ze zou geweigerd hebben in te gaan op zijn seksuele avances. Volgens sommigen zou ze hem ‘imbeciel’ hebben genoemd, en ermee gedreigd hebben ‘familiegeheimen’ over Zwitserse bankrekeningen te onthullen. Thomas wurgde haar enkele dagen voor haar plechtige communie met een elektriciteitsdraad. Op een mediageniek proces werd hij tot levenslange dwangarbeid veroordeeld, en zijn adellijke status en titel werden geschrapt. In het dorp doet het verhaal de ronde dat hij snel daarna op vrije voeten kwam en uitweek naar het buitenland.

Voetbalclub Anderlecht

Voor Patri, de tweede belangrijke tak, zit ridder Alexandre van Damme in de raad van bestuur van AB InBev. Hij is de in 1962 geboren kleinzoon van Jupiler-maker Albert van Damme, de eerste in de familie die tot in de adelstand werd verheven. Volgens het weekblad Trends is Alexandre van Damme wellicht de grootste individuele aandeelhouder van AB InBev met een belang van ongeveer 2,5 procent. Terwijl de graven en gravinnen van de familie Van der Straten Ponthoz zich binnen Patri en AB InBev op de achtergrond houden, speelt Alexandre van Damme de eerste viool. Hij wordt omschreven als ‘de architect’ van de fusie met AmBev en wordt geroemd om zijn financiële constructies en strategisch inzicht.

Het vermogen van Alexandre van Damme wordt geschat op 3,2 miljard euro, maar volgens sommigen is dat een grove onderschatting en is hij rijker dan Albert Frère en dus de echte rijkste Belg.

Het vermogen van Alexandre van Damme wordt geschat op 3,2 miljard euro, maar volgens sommigen is dat een grove onderschatting en is hij rijker dan Albert Frère en dus de echte rijkste Belg. Hij zit met zijn geld lang niet alleen in AB InBev, maar investeerde samen met de familie Van der Straten Ponthoz in 2013 bijvoorbeeld 585 miljoen euro in koffiemaker Douwe Egberts. Opmerkelijk is dat op datzelfde moment de Colombiaanse familie Santo Domingo 275 miljoen euro in Douwe Egberts pompte. De Colombianen waren toen al een belangrijke aandeelhouder van de tweede grootste brouwerij van de wereld, SABMiller, waarmee AB InBev nu samensmelt. Alexandre van Damme, bestuurder bij AB InBev, en Alejandro Santo Domingo, bestuurder bij SABMiller, hebben elkaar dus verscheidene keren per jaar ontmoet aan de bestuurstafel bij Douwe Egberts. Dat zal zeker geholpen hebben bij het tot stand komen van de nieuwe bierreus.

Alexandre van Damme is een passioneel voetballiefhebber en is aandeelhouder van RSC Anderlecht. Hij heeft goede relaties met de Anderlecht-familie Vanden Stock, die vroeger eigenaar was van de Brusselse brouwerij Belle-Vue. De overname van Belle-Vue door Interbrew in 1991 zou door Alexandre van Damme zelf tot een goed einde zijn gebracht. Van Damme zit in de directieraad van ’s lands meest prestigieuze voetbalclub en beslist er mee over sportieve en financiële zaken. Hij werd vroeger al eens genoemd als de mogelijk nieuwe voorzitter van paars-wit, maar dan zou hij meer in de schijnwerpers lopen en daar heeft hij weinig zin in – er zijn zelfs geen foto’s bekend van hem, net als van de meeste andere Belgische AB InBev-aandeelhouders. Alexandre van Damme heeft er wel voor gezorgd dat Jo Van Biesbroeck, tot voor kort wereldwijd hoofd strategie van AB InBev, sinds begin september de nieuwe manager is van Anderlecht. Van Biesbroeck zal instaan voor het operationele beleid en dus voor de financiën. Huidig Anderlecht-manager Herman Van Holsbeeck zal zich toeleggen op het sportieve beleid.

Geboren om te racen

Van Damme werd vroeger al eens genoemd als de mogelijk nieuwe voorzitter van paars-wit, maar dan zou hij meer in de schijnwerpers lopen en daar heeft hij weinig zin in – er zijn zelfs geen foto’s bekend van hem

Tot slot is er nog de tak Sébastien. Die is het meest versnipperd, de aandelen werden vanaf de jaren 1920 via erfenissen onder heel veel familieleden verdeeld. Lang werden zij in de raad van bestuur van AB InBev vertegenwoordigd door graaf Arnoud de Pret Roose de Calesberg (1944), in economische kringen een naam als een klok want hij zat ook in de raad van bestuur van warenhuisketen Delhaize en materiaaltechnologiegroep Umicore. Vier jaar geleden werd hij bij AB InBev om leeftijdsredenen opgevolgd door zijn achterneef graaf Paul-Louis Cornet de Ways-Ruart, geboren in 1968. Veel meer dan dat hij vroeger voor McKinsey en Yahoo Europe werkte, is over hem niet bekend.

Bekender is de familie De Mévius, die ook tot de Sébastien-tak behoort. Vooral baron Grégoire de Mévius haalde geregeld de pers, want dankzij de brouwerijdividenden kon hij van zijn rallyhobby een beroep maken. Hij werd twee keer vierde in het wereldkampioenschap rallyrijden, en nam een paar keer deel aan de Dakarrally, waar hij enkele etappes won. In 2005 zag hij daarbij de dood in de ogen toen zijn Nissan een paar keer over de kop ging. Hij gaf weleens een interview over rallyrijden, en daarbij kwam heel af en toe zijn aandeelhouderschap bij AB InBev ter sprake: ‘We zullen onze aandelen in de brouwerij nooit verkopen. Het is zoiets als een valies, die je nooit openmaakt en die je van generatie op generatie doorgeeft.’ Zijn zonen Ghislain en Guillaume zijn ook racers.

De passie voor snelle auto’s kom je ook tegen bij de familie Van der Straten Ponthoz, die tot de Patri-tak behoort. Wijlen graaf Rodolphe van der Straten Ponthoz had een zwak voor racen en bouwde zelf een racewagen, de VDS 001 die begin jaren tachtig schitterde in de CanAm-kampioenschappen. Zoon Marc heeft een eigen raceteam, Marc VDS Racing. ‘Het zit in de genen,’ zei hij ooit, ‘ik ben geboren met schroefbouten in mijn lijf.’ Zijn team won dit jaar de 24 uren van Spa en werd tweede in de 24 uren van de Nürburgring. Ook neef Raphaël is op de circuits te vinden, met zijn VDS Racing Adventures. Hij bouwde drie jaar geleden zijn eigen bolide, de VDS GT 001.

Hamburgers, ketchup en cola

De meeste leden van de families De Mévius en De Spoelberch houden van bomen, tuinen en jagen. Velen zijn landeigenaars en fokken paarden. Maar ook de liefde voor kunst en cultuur lijkt ingebakken te zitten, schreef Trends-journalist Wolfgang Riepl, auteur van De Belgische bierbaronnen. Opvallend veel van hen zijn (professioneel) cineast, actrice, beeldhouwer, striptekenaar, klassiek muzikant of zanger, animatiefilmontwerper, interieurdesigner, galeriehouder, kunsthandelaar, antiquair of handelaar in oude boeken. ‘En als er al vennootschappen verbonden zijn aan die activiteit, gaat het zelden om een financieel florissante bezigheid’, aldus Riepl. De AB InBev-dividenden worden dan graag gebruikt om de verliezen van de passie te dekken. Een uitzondering is de filmproducent Sébastien Delloye, zoon van barones Magdeleine de Mévius, die met zijn bedrijf Entre Chien et Loup wel mooie resultaten boekt. Hij was coproducent van de film Time of My Life (Tot Altijd) van Nic Balthazar.

Alexandre van Damme stopte niet alleen geld in Douwe Egberts, maar ook in bank en verzekeraar Fortis. Hij verloor veel geld toen die kapseisde bij het begin van de bankencrisis.

De Belgische grootaandeelhouders van AB InBev zitten met hun fortuin niet alleen in de grootste brouwer ter wereld, maar diversifiëren hun investeringen zoals dat verwacht wordt van goede huisvaders. Alexandre van Damme stopte niet alleen geld in Douwe Egberts, maar ook in bank en verzekeraar Fortis. Hij verloor veel geld toen die kapseisde bij het begin van de bankencrisis. Meestal investeert hij met het investeringsfonds 3G Capital, dat geleid wordt door Jorge Paulo Lemann, Marcel Herrmann Telles en Carlos Alberto Sicupira. Dat zijn de Brazilianen die de brouwer AmBev in handen hadden en na de fusie met Interbrew aandeelhouder werden van AB InBev. Zij investeren vooral in de voedings- en drankensector, zoals in de Amerikaanse hamburgerketen Burger King. En wie zit daar in de raad van bestuur? Alexandre van Damme. Ze investeerden ook in ketchupmaker Heinz. Nu en dan duikt het gerucht op dat ze een bod willen doen op Coca-Cola. In hoeverre de andere Belgische familiale aandeelhouders van AB InBev mee investeren met van Damme en 3G Capital is onduidelijk.

Rijkste Belg verhuist naar Zwitserland: wie is Alexandre van Damme?
© Burger King

Heel wat afstammelingen van de families De Spoelberch en De Mévius investeren ongetwijfeld individueel in allerlei ondernemingen, maar ze hebben hun krachten ook gebundeld in Verlinvest, waar baron Frédéric de Mevius voorzitter is. Hij is gepokt en gemazeld in de wereld van het Britse en Amerikaanse zakenbankieren. Verlinvest werd in 1995 opgericht met een hoofdzetel op het Eugène Flageyplein in Brussel en heeft kantoren in Parijs, New York en Singapore. Het investeerde bijvoorbeeld al in de vetarme chips Popchips, in de kokosdrank Vita Coco, in de sterkedrank Leblon, en in de gearomatiseerde waters van Hint. Verlinvest heeft ook 25 procent in Sula Vineyards, het grootste wijndomein van India. Het belegt niet alleen in ondernemingen uit de dranken- en voedingssector, maar ook in technologiebedrijven, onlinewinkels en in rusthuisuitbater Armonea.

Begin dit jaar begon de Bijzondere Belastinginspectie een onderzoek naar de familie De Spoelberch. Een gevolg van Luxleaks en Swissleaks, waarbij allerlei belastingconstructies via Luxemburg, Zwitserland, Gibraltar, de Britse Maagdeneilanden en Panamese postbusbedrijven opdoken die in verband konden worden gebracht met de familie. Journalisten die op zoek gingen naar meer informatie en daarvoor aanklopten bij AB InBev en telgen van de families De Spoelberch, De Mévius en Van Damme vingen telkens bot. Hoogstens kregen ze als antwoord dat de aandeelhouders het heilige principe hanteren ‘zich niet in te laten met de pers’. Pour vivre heureux, vivons cachés, we zeiden het al.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content