‘Ik hoop dat niemand mijn biografie schrijft’ (Etienne Vermeersch)

De hele zomer lang praten gepensioneerde Vlaamse filosofen over leven en werk. Etienne Vermeersch komt als eerste aan bod.

Van alle Vlaamse filosofen met emeritaat is Etienne Vermeersch, die zijn halve leven verbonden is geweest aan de Universiteit Gent, zeker de bekendste. Er is de afgelopen decennia in Vlaanderen geen enkel belangrijk debat gevoerd of hij heeft ertoe bijgedragen.

Hebt u niet te veel nagedacht, professor, en te weinig geleefd?

Etienne Vermeersch: Natuurlijk niet. Nadenken is ook leven. Waarom zou ik te weinig geleefd hebben? Ik heb weliswaar de Mount Everest niet beklommen, maar ik heb een mooi leven gehad. Een behoorlijk, een bevredigend leven. Ludwig Wittgenstein heeft op zijn doodsbed gezegd: ‘Tell them I have had a wonderful life.’ Vertel de vrienden dat ik een prachtig leven heb gehad. Ik zou dat ook kunnen zeggen.

Kan de filosofie troost bieden bij levensproblemen? Vermeersch: Dat is verschillend van mens tot mens. Voor mij biedt Spinoza troost, omdat hij uitlegt hoe je je leven kunt laten leiden door de rede. Maar mensen bij wie de passie de bovenhand haalt, schieten met Spinoza natuurlijk weinig op. Ik ben een man van de rede. Ik ben bijvoorbeeld nooit bang geweest voor de dood. Ik ben ook vrij stabiel. De zwakke momenten wil ik niet tonen. Als ik pijn heb, wil ik geen troost. Bij mijn eerste hartinfarct heb ik aan mijn vrouw een fles cognac gevraagd, en verder moest ze mij gerust laten.

Wordt u niet graag vertroeteld? Vermeersch: (fel) Nee, zeker niet! Als ik een klein beetje pijn heb, zal ik misschien eens wat vaker zuchten. Maar dat is maar een spel.

Bleef psychische pijn u bespaard, de dood van uw moeder buiten beschouwing gelaten? Vermeersch: Ik heb ooit eens het gevoel gehad dat iemand mij in de steek liet, maar dat is overgegaan. Dus ja, psychische pijn is mij grotendeels bespaard gebleven. Het is natuurlijk, in dat opzicht, een voordeel dat ik geen kinderen heb. Ik kan mij goed voorstellen dat het lijden van mijn kinderen voor mij ondraaglijk zou zijn. Ik denk soms: wat is het ergste dat mij zou kunnen overkomen? Wel, dat ik door mijn eigen fout een kind doodrijd. Ik denk dat ik dat niet zou overleven.

Zou u dan zelfmoord plegen?

Vermeersch: Waarschijnlijk wel. Tenzij ik zou vinden dat ik moest boeten voor mijn fout. Dan zou ik zelfmoord wellicht als een vlucht beschouwen. En zou ik liever de gevangenis in gaan. Voorts kan er mij niet veel meer overkomen. Bij ernstig lijden kies ik voor euthanasie, dat staat allemaal allang in mijn wilsverklaring. Dus dramatische dingen kunnen er, hoop ik, niet meer gebeuren.

Werkt u eigenlijk aan een autobiografie?

Vermeersch: Nee, dat vind ik ondenkbaar. En ik hoop dat er ook niemand ooit een biografie van mij zal schrijven. Het enige wat ik doe, is een lijst maken van alles wat ik heb gedaan, zodat niemand ooit onjuistheden over mij zal zeggen. Maar verder is mijn leven onbelangrijk. Mijn leven is belangrijk geweest voor mij, dat spreekt vanzelf. Maar toch niet voor andere mensen. Ik zie werkelijk het nut van een biografie niet in. (JDC) Het volledige interview staat in Knack van 29 juni 2011.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content