Bo Xilai: een schandaal dat leest als een fimscenario

Het verhaal van de Chinese toppoliticus Bo Xilai is een politieke thriller die de miljardenbevolking van China al meer dan een jaar in de ban houdt.

In de Oost-Chinese stad Yinan is voor de volksrechtbank onder grote mediabelangstelling het proces tegen Bo Xilai gestart. Het 64-jarige voormalige lid van het politbureau staat terecht voor corruptie, verduistering en machtsmisbruik, van 1999 tot begin 2012. Met het proces wil communistisch China een donker hoofdstuk uit de recente geschiedenis afsluiten.

Moord

Het begon allemaal met de neergang van de echtgenote van Xilai, Gu Kailai. De ‘Chinese Jacky Kennedy’ werd een jaar geleden wegens de moord op een bevriende Britse zakenman tot een voorwaardelijke doodstraf veroordeeld, wat neerkomt op een levenslange gevangenisstraf.

De 53-jarige Gu, een voormalige internationale advocate die haar carrière opgaf voor haar man en daardoor steeds depressiever en neurotischer werd, ontkende tijdens haar proces niet dat ze de zakenman een dodelijk gif had laten drinken. De vrouw had naar verluidt een zakelijk conflict met de Brit, maar bronnen beweren dat Gu door haar neuroses steeds meer mensen in haar vriendenkring valselijk begon te verdenken van verraad.

Steekpenningen en geldverduistering
Een jaar later gaat alle aandacht naar haar man, Bo. De machtige gouverneur van de Chinese provincie Liaoning en voormalig lid van het politbureau wordt officieel beticht van het aanvaarden van 21,79 miljoen yuan (2,67 miljoen euro) steekpenningen, samen met zijn echtgenote en hun zoon Bo Guagua, van twee zakenmannen. Voorts wordt hij beticht van het verduisteren van 5 miljoen yuan (612.000 euro) publieke gelden van een regeringsagentschap.

Het gaat om het grootste politiek proces in China in minstens een decennium, volgens sommigen zelfs ‘het proces van de eeuw’. Bo Xilai maakt op het proces zijn eerste publieke optreden sinds hij in april 2012 uit zijn politieke functies werd ontheven. Hij riskeert tussen de 15 jaar en levenslang. Zelfs de doodstraf is mogelijk, maar analisten achten dat gezien zijn positie als nakomeling van een verdienstelijke en invloedrijke familie als weinig waarschijnlijk.

Slachtoffer van politieke vetes

Het proces is voor de nieuwe staats- en partijleider Xi Jinping vooral de kans om zijn vastberadenheid in de strijd tegen de corruptie van hoge functionarissen te demonstreren. Maar hoewel het partijbestuur met dit proces een streep onder de politieke thriller wil trekken, is dat niet zo eenvoudig. Als vroegere hoop van de linksconservatieve krachten mag de charismatische Xilai tot op vandaag op heel wat steun in de partij rekenen. Zijn aanhangers menen dat Xilai het slachtoffer is van politieke vetes.

Het is daarom niet toevallig dat het proces in de stad Yinan wordt gehouden op maar liefst 1.200 km van Xilai’s thuisbasis Chongqing. De rechter wordt door Peking als ‘betrouwbaar’ beschouwd. Leuk detail: de provincie Shandong – met Yinan als hoofdstad – is ook waar Confucius vandaan komt, de filosoof die het respect voor de autoriteit benadrukte.

Rockidool

Onder Xilia ontwikkelde Chongqing, een metropool met 33 miljoen inwoners, zich tot een groot economisch centrum in China. Vanaf 2009 spendeerde Xilai miljoenen aan sociale huisvesting en voerde hij een hardhandige politiek tegen de criminaliteit, wat hem een soort van rockidool-status gaf. Hij liet duizenden vermoedelijke gangsters arresteren en verschillenden executeren. Volgens critici zou hij ook zijn politieke tegenstanders hard aangepakt hebben. Xilai werd ook lange tijd gezien als de toekomstige leider van China, maar een deel van de Chinese Communistische Partij vond het populistische beleid van Xilai en zijn opvallende persoonlijkheid niet passen binnen de filosofie van een collectief leiderschap.

De ondergang van de voormalige toppoliticus wordt gezien als de grootste politieke crisis in China sinds het omverwerpen van het protest op het Tiananmenplein in 1989. (TE)