Het verkiezingsseizoen in Duitsland begon slecht voor Angela Merkel. De Bondskanselier moet toch nog aan de slag.

Minder dan een maand voor de Bondsdagverkiezingen van 27 september beleefde de partij van kanselier Angela Merkel een slechte algemene repetitie. In twee van de drie regionale verkiezingen die zondag werden gehouden, ging haar christendemocratische partij CDU zwaar onderuit. Zowel in Saarland als in het Oost-Duitse Thüringen ging belangrijke winst naar de linkse formatie Die Linke, een partij van voormalige communisten en linkse sociaaldemocraten. In Saksen hield de CDU wel stand. In die deelstaat kan ze sociaaldemocraten straks ruilen voor haar geliefkoosde coalitiepartner, de kleinere liberale partij FDP.

Die wissel willen de christendemocraten straks ook op het niveau van de Bondsdag doorvoeren. Merkel bestuurt het land ondertussen vier jaar met de sociaaldemocratische SPD in een zogenaamde Grote Coalitie – omdat de verkiezingsuitslag toen een andere oplossing uitsloot. Maar wat vorige week nog welhaast zeker leek, is dat nu plotseling niet meer. De koers is niet gelopen. Als Merkel er na 27 september opnieuw niet in slaagt om een meerderheid te vormen met de liberalen heeft niet alleen de Bondskanselier een probleem. Want zo’n Grote Coalitie breekt zelden potten en laat zowel links als rechts op zijn honger.

Hoewel ze zelfs nauwelijks van het verlies van de CDU profiteert, dacht de SPD zondag wel dat ze kon vieren. Partijleider en minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier zag licht aan het eind van de tunnel: zijn partij zakt niet verder weg. ‘De kiezer heeft zwart en geel afgewezen’, triomfeerde Steinmeier – die kleuren staan in Duitsland voor christendemocraten en liberalen. Hij zal zijn pijlen de komende weken vooral op de liberalen richten, die zich met hun plannen voor een belastinghervorming in het vizier van de sociaaldemocraten bewegen. Merkel laat hij met rust, die is op dit moment onaantastbaar in Duitsland.

Maar is dat wel zo? De Bondskanselier onthield zich zondag van commentaar, zoals ze zich de voorbije weken ook niet in de regionale campagnes heeft gemengd. En dus schuiven partijleiders in Saarland en Thüringen haar de schuld voor het verlies in de schoenen. Das Mädchen heeft nog altijd merkwaardig weinig krediet in eigen rangen. Ook aan de top van de partij werd nu meteen gezegd dat het de hoogste tijd is voor een toekomstproject, dat ze de sociaaldemocraten aanpakt en de liberalen uitroept tot de exclusieve coalitiepartner van de CDU.

Peilingen wijzen ondertussen uit dat de kiezer christendemocraten en liberalen op 27 september nog altijd aan een comfortabele meerderheid wil helpen. Maar peilingen hebben in Duitsland geen onfeilbare reputatie. Ook de Bondsrepubliek moet stilaan leren leven met een parlement waarin meer partijen zitten die verschillende meerderheden mogelijk maken. De twee volkspartijen, de christendemocraten en de sociaaldemocraten, bepalen niet langer het gezicht van de politiek. De liberalen hebben de wind in de zeilen, maar ook de groenen, uiterst links en zelfs uiterst rechts eisen hun plaats op. Het moment dat ook in Duitsland ten minste drie partijen nodig zijn om een fatsoenlijke meerderheid te vormen, komt snel naderbij.

door Hubert van Humbeeck

Das Mädchen Merkel heeft nog altijd weinig krediet in eigen rangen.