De Ierse lagekostenmaatschappij Ryanair werkt aan haar imago. De tijd dat passagiers er als lastposten werden beschouwd, zijn voorbij, bezweert ceo Michael O’Leary. Maar de behandeling van het personeel blijft een heikel punt. ‘Ryanair verkeert in een staat van genade.’
Gefeliciteerd, meneer O’Leary.
MICHAEL O’LEARY: Waarmee?
Uw paard, Rule the World, heeft de Grand National van Aintree gewonnen, de meest prestigieuze steeplechase ter wereld. En Ryanair heeft de horde van 100 miljoen passagiers per jaar genomen en is merkelijk klantvriendelijker geworden. Maakt u nu deel uit van het establishment?
O’LEARY: Nee, maar nu we ons sinds een jaar of drie klantvriendelijker opstellen, scheert niet alleen mijn luchtvaartmaatschappij hoge toppen, maar zijn ook mijn paarden veel beter gaan presteren. Wie goed doet, goed ontmoet. Ryanair verkeert in een staat van genade.
Sinds kort hebt u zogenaamde Business Plus-tarieven in de aanbieding, zitplaatsen met meer beenruimte. U verhuurt nu zelfs een bedrijfsjet. Betekent dit dat u nooit meer staanplaatsen en betalende toiletbezoeken zult voorstellen? Gedaan met woede-uitbarstingen over ‘domme’ passagiers die moeten ‘oprotten’?
O’LEARY: De tijden zijn voorbij dat we ongehoorde uitspraken deden om goedkope publiciteit te krijgen. Een paar jaar geleden konden we ons geen grote reclamecampagnes veroorloven. We hadden goedkope pr nodig, en daar zorgden we voor door simpelweg controversieel te zijn en grove dingen te zeggen. Nu kunnen we het ons veroorloven met meer tact om te gaan met onze klanten, en thema’s aan te pakken zoals de zitplaatskeuze of de al te strenge beperking tot één stuk handbagage, terwijl we tegelijk de tarieven van onze vliegtickets blijven drukken.
Wat hebt u van andere branches overgenomen om de prijzen te drukken?
O’LEARY: Wij zijn de Aldi van de luchtvaart. Onze businessmodellen lijken goed op elkaar. Als u bij Aldi boodschappen doet, moet u genoegen nemen met een beperkt gamma producten. Je vindt er tal van Duitse vleesproducten en kaassoorten, maar die ene Ierse kaas waarnaar u op zoek bent, krijgt u er niet. Wij doen precies hetzelfde. U krijgt dan misschien niet de gewenste businessclasszitplaats of de uitgelezen maaltijd die u wenst, maar in ruil daarvoor krijgt u de laagste tarieven, u komt op tijd aan, u vliegt veilig in een nieuw vliegtuig, we hebben een heel goede website en een mobiele app. Wat wilt u nog meer?
U had succes met uw eenvoudige en strikte businessmodel: uitsluitend point-to-point-verkeer zonder transitmogelijkheden, geen programma voor veelvliegers, lage landingskosten in obscure luchthavens. Nu breekt u al uw regels, en daarmee brengt u uw grootste troef in het gedrang: de lage kosten.
O’LEARY: We hebben het businessmodel veranderd, maar slechts voor zo’n 30 procent van onze klanten. 70 procent reist nog altijd naar kleine luchthavens: de prijsgevoelige toeristen. Maar aangezien we sinds enkele jaren meer en meer vliegen op primaire luchthavens – Brussel, Rome, Madrid, Berlijn – moeten we ons ook bekommeren om andere klanten die niet alleen onze lage prijzen willen, maar misschien ook een andere service. Wij kunnen de twee aan. Onze kosten per eenheid zijn de laatste twee jaar met 2 procent gedaald.
Zijn de lage kosten voor de piloten niet uw grootste kostenvoordeel?
O’LEARY: Nee. De piloten zijn waarschijnlijk onze grootste kostenfactor. Of luistert u naar de geruchten die de Duitse vakbonden rondstrooien? (spottend) Welja, we maakten van de piloten slaven toen ze amper zeven jaar oud waren, we geven ze niets te eten, en ze worden naakt in de cockpit opgesloten. (op dreef) Luister goed: Ryanair-piloten verdienen jaarlijks gemiddeld 150.000 euro en vliegen jaarlijks minder dan 900 uur, dus achttien uur per week.
Veel van uw piloten en copiloten zijn schijnzelfstandigen. Daarom moeten ze bedrijfjes oprichten en contracten sluiten met intermediaire bedrijven, zoals Brookfield Aviation of McGinley om voor Ryanair te vliegen. Aangezien ze bij Ryanair niet vast in dienst zijn, moeten ze zelf voor hun sociale zekerheid opdraaien.
O’LEARY: Een minderheid van onze piloten is zelfstandig. Het staat ze vrij om naar een andere luchtvaartmaatschappij over te stappen.
Volgens een document van uw personeelsprovider Brookfield worden piloten die voor Ryanair werken slechts per vlieguur betaald. Ze krijgen niets als ze ziek zijn. Is dat niet gevaarlijk: een zieke piloot in de cockpit?
O’LEARY: Dat klopt niet. In geval van ziekte hanteren we een minimaal vergoedingsmodel dat van toepassing is op alle piloten die we inzetten en op onze freelancers. Zelfs als je ziek bent, krijg je gewaarborgd circa 50 procent van het maximale urenaantal voor die maand uitbetaald.
Volgens onze bronnen kan Ryanair naar eigen goeddunken beslissen om al dan niet uit te betalen.
O’LEARY: Nee, dat is een minimum dat voor alle piloten geldt. Trouwens, als een piloot één dag of twee à drie weken ziek is, kan hij die tijd later in het jaar weer inhalen. Kijk eens, als de piloten niet voor Ryanair zouden willen werken, dan zouden ze naar EasyJet, Norwegian Airlines of een andere luchtvaartmaatschappij overstappen. Het is opmerkelijk dat heel weinig piloten vertrekken bij Ryanair.
Piloten blijven gemiddeld iets langer dan vijf jaar in dienst bij Ryanair.
O’LEARY: Onzin. Ze blijven hun hele leven. (In het Ryanair-jaarrapport van 2014 zegt de maatschappij op blz. 113: ‘Op 31 maart 2014 bedroeg de gemiddelde leeftijd van Ryanair-piloten 35 jaar en hun gemiddelde tewerkstellingsperiode bij Ryanair was 5,2 jaar’, nvdr.)
Sommige copiloten verdienen een basissalaris van minder dan 21.000 euro per jaar.
O’LEARY: Onzin.
We zagen een contract van 2014.
O’LEARY: Onzin. Onzin. Onzin. (Op het eind van het interview wil O’Leary het contract niet inkijken. Het gaat om een contract tussen Ryanair en een copiloot uit 2014 waarin staat dat het basissalaris lager is dan 21.000 euro. Ryanair betaalt extra toelagen zoals betalingen per vlieguur boven op het basissalaris, nvdr.)
Wij vernamen dat sommige stewards zelfs geen basismaandsalaris van 1500 euro bruto verdienen.
O’LEARY: Nonsens, dat is niet waar. Het gemiddelde loon van de stewards bedroeg vorig jaar meer dan 25.000 euro per jaar. Het hangt in het algemeen af van hun aantal gevlogen vluchten en hun verkoopcijfer. (de commissie die de stewards krijgen op de verkoop van de producten aan boord, nvdr.) Op een hoger niveau kunnen ze meer dan 35.000 euro per jaar verdienen.
En op het laagste niveau?
O’LEARY: Er is geen laagste niveau. Slechte verkopers vertrekken.
U bezit 3,7 procent van Ryanair, u bent multimiljonair. Waarom gaat u nog door?
O’LEARY: Ik werk niet bij Ryanair omdat ik meer geld nodig heb. Ik werk bij Ryanair omdat het leuk is. Ik hoop Ryanair in de komende vijf à acht jaar twee keer groter te maken dan het nu is. Hopelijk zullen we dan in staat zijn om 180 miljoen passagiers per jaar te vervoeren tegen een tarief van gemiddeld 25 euro. Als we al die dingen verwezenlijken, zal de waarde van Ryanair hopelijk verdubbelen. En dan zal mijn huidige vermogen ook weer verdubbelen. Maar daar lig ik totaal niet wakker van.
Enkele jaren geleden zei u dat u in 2014 misschien met pensioen zou gaan, maar u werkt nog altijd. Wilt u niet meer tijd met uw vier jonge kinderen doorbrengen?
O’LEARY: Nee. Mijn kinderen vinden me hoe dan ook een idioot, dus dat is oké. Als je kinderen je op die leeftijd géén idioot vinden, deugen ze niet. (smalend) Ik zou graag meer tijd doorbrengen met mijn vrouw, maar niet als ze vier kinderen beneden de tien jaar heeft. Dus wacht ik tot de kinderen wat groter zijn, dan breng ik meer tijd met mijn vrouw door.
En dan zult u de wereld rondreizen?
O’LEARY: Ik zal in Europa rondreizen. Met Ryanair.
DOOR CLAUS HECKING – © Die Zeit
‘Welja, we geven onze piloten niets te eten en ze worden naakt opgesloten in de cockpit.’
