Ik zal nooit debuteren in de literatuur. Beloofd.
De intrigerende vraag waarom er aan de lopende band debuten blijven verschijnen in een wereld die minder en minder om literatuur geeft, werd door het Brusselse literatuurhuis Passa Porta beantwoord met het idee om deze vrijdag een feestelijk debutantenbal te organiseren voor alle beginnende schrijvers en hun fans. Er staan zo veel namen op de affiche dat er zelfs geen plek meer was voor Frederik Willem Daem – de jongeman die om redenen waar ik zelfs niet naar zal proberen te raden deze week de Debuutprijs kreeg.
Maar waarom toch? Waarom schrijven jonge, aantrekkelijke mensen boeken die zoals de meeste romans alleen worden gelezen door vrouwen van middelbare leeftijd? Zelfgeschreven gedichten kan iemand nog in het oor van zijn of haar geliefde fluisteren, maar romandebuten moeten het hebben van een prestige dat grotendeels illusoir is. Uitgeverijen hebben die illusie in leven te houden. Ze lijken van ver nog altijd op de chique cultuurinstellingen die ze ooit, misschien, waren, maar zijn nu in paniek op zoek naar een businessmodel dat werkt. Acquirerende redacteuren denken dat iedereen die meer dan duizend volgers heeft op Twitter of al een keer op televisie is geweest, een boek in zich heeft. Blijkt die persoon nergens genoeg van af te weten om non-fictie te schrijven, biedt een debuut in de literatuur een alleraardigste uitkomst.
‘Debuut’ is nog zo’n rare doch chic klinkende term. Hij doet auteurs geloven dat hun roman slechts de eerste is in een rij van te verschijnen titels, en daarom niet per se dat ene verhaal hoeft te zijn dat ze de wereld willen vertellen. Het komt de kwaliteit niet ten goede, en maakt de meeste debuten vrijblijvend en vederlicht. Eigenlijk is Lize Spit, auteur van Het smelt en de koningin van het debutantenbal, de enige schrijfster die de voorbije tijd een echt publiek vond.
Journalisten helpen desalniettemin een aardig handje om het aanzien van de literatuur te vergroten. De letteren zijn de enige kunstentak die in de meeste kwaliteitskranten een aparte bijlage heeft. Veel verder dan dat katern, dat de meeste lezers van de krant wellicht opzijgooien als een reclamebijlage, raken de meeste boeken niet. En debutanten mogen al blij zijn als ze überhaupt gerecenseerd worden. Elke keer als De Morgen een aanleiding vindt om Lize Spit nogmaals op te voeren, blijft een andere debutant onbesproken.
Er worden nog altijd prachtige romans geschreven. Vind ik – een journalist die zichzelf zeker in de herfst weleens als een vrouw van middelbare leeftijd voelt. Maar jonge mensen die werkelijk met een verhaal zitten dat ze kwijt willen, zoeken beter een ander medium.
Peter Casteels
Acquirerende redacteuren denken dat iedereen die meer dan duizend volgers heeft op Twitter of al een keer op televisie is geweest, een boek in zich heeft.
