De politieke crisis in Nederland stelt de vraag naar de goede zin van wat wij in Afghanistan doen.

Jan Peter Balkenende stond een kleine maand geleden al aan de rand van het ravijn. Een streng rapport van een onderzoekscommissie maakte duidelijk dat zijn regering in 2003 het parlement onvoldoende had geïnformeerd, toen werd beslist dat Nederland de Amerikaanse coalition of the willing zou steunen in haar oorlog tegen Irak. Dezelfde week verscheen Tony Blair in Londen voor een soortgelijke commissie, die de Britse betrokkenheid bij de oorlog in Irak onderzocht. Blair en Balkenende kunnen er niet onderuit dat ze mee verantwoordelijk zijn voor de ramp die de onbezonnen Amerikaanse actie in het oude Tweestromenland heeft aangericht. Politiek is geen waardevrije bezigheid. De roep dat Balkenende ontslag moet nemen, klinkt daarom al langer dan vorige week.

Een maand geleden kwam hij nog weg met een halfslachtig excuus. Dit keer kwamen de coalitiepartners er niet uit. Nederlandse troepen hebben in Afghanistan een gevechtsmissie in de gevaarlijke provincie Uruzgan. Ze verloren er tot nog toe 21 soldaten. Bij de regeringsvorming twee jaar geleden was beslist dat de missie eind 2010 zou aflopen. De sociaaldemocratische vicepremier Wouter Bos wou zich aan die afspraak houden. De christendemocraten van Jan Peter Balkenende en minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen hadden wél oren naar de vraag van de Amerikanen om een jaartje langer te blijven. Indien niet als een gevechtseenheid, dan toch zeker met een trainingsopdracht.

Het heeft er alle schijn van dat Verhagen de Amerikanen beloofde dat Den Haag wel zou bijdraaien. Een beetje zoals onze minister van Defensie Pieter De Crem in Washington ook graag meer belooft dan Brussel kan geven. De vergelijking is dan snel gemaakt met de gewillige Jaap de Hoop Scheffer, een voorganger van Verhagen die buitenlandminister was toen Nederland besliste om George W. Bush in Irak te volgen. Hij werd niet lang daarna gevraagd om secretaris-generaal van de NAVO te worden. Een baan waarvoor alleen mensen in aanmerking komen die hun trouw aan Washington hebben bewezen.

De Nederlandse houding paste dan ook volkomen in de Atlantische koers die het land traditioneel vaart. De val van het kabinet over Uruzgan wordt daarom ook met bijzondere aandacht gevolgd. In Duitsland, bijvoorbeeld, waar het verzet tegen de aanwezigheid van Duitse troepen in Afghanistan groot is. In Washington schuiven rechtse Republikeinen de schuld voor de Nederlandse debacle in de schoenen van Barack Obama. Ze vinden dat de in Europa zo populaire president te weinig druk zet op de bondgenoten.

De beslissing komt ook heel ongelegen, op het moment dat de NAVO probeert om de taliban met een groot offensief uit de stad Marjah te verdrijven. Maar bijna negen jaar na het begin van de oorlog is de situatie in Afghanistan nauwelijks veranderd. Uitgerekend in Uruzgan kwamen zondag wellicht dertig burgers bij een NAVO-bombardement om het leven. Ervaren politici zoals Henry Kissinger en Mikhaïl Gorbatsjov blijven her-halen dat er voor deze oorlog alleen een politieke oplossing bestaat. Als deze crisis in Nederland voor een moment van reflectie zorgt, had zij alleen daarom al betekenis.

BLOG! Reageer op blogs.knack.be/wereld

door Hubert van Humbeeck

Politici als Balkenende en Blair zijn meeverantwoordelijk voor de puinhoop in Irak.