In het Gentse Jan Palfijnziekenhuis gebeuren vreemde dingen. Het armlastige ziekenhuis besteedt consultancy-opdrachten uit aan… de waterintercommunale TMVW voor advies dat niets met water of riolen te maken heeft.
Ogenschijnlijk gaat alles goed in het Gentse Jan Palfijnziekenhuis. Vorige week nog tekende het algemeen ziekenhuis een samenwerkingscontract met het AZ Maria Middelares. Eind april opende Jan Palfijn een nieuwe borstkliniek, en vorig najaar nog kocht het een nieuwe MRI-scanner, het modernste toestel in de hele Gentse regio.
Maar achter de schermen is het kommer en kwel. Het ziekenhuis kampt met een historische schuld en klopt jaarlijks voor miljoenen euro’s aan bij de stad Gent, ondanks ambitieuze plannen om het ziekenhuis tegen 2012 opnieuw volledig rendabel te krijgen.
De voorbije jaren trokken verscheidene leden van het kader en het middenkader de deur van Jan Palfijn achter zich dicht. Vaak na hoogoplopende ruzies over ‘verkeerde investeringen’, al dan niet nutteloze aankopen en een gecontesteerde poging om een eenheidsstatuut uit te werken voor de werknemers die oorspronkelijk uit twee aparte, gefuseerde ziekenhuizen stammen.
De echte steen des aanstoots ligt echter bij de directie, meer bepaald bij de zeer nauwe verwevenheid tussen Marleen Porto-Carrero, bestuurder-directeur van AZ Jan Palfijn, en de waterintercommunale TMVW.
Consultancy-opdrachten
Op 7 augustus 2008 vindt de directie van Jan Palfijn een factuur in de brievenbus van TMVW. Voor ‘Consultancy 1e semester 2008’ moet het ziekenhuis 48.830,76 euro betalen aan de waterintercommunale.
Bij de factuur zit een overzicht van de geleverde consultancydiensten, met vermelding van het aantal gepresteerde uren die a rato van 55 euro (junioradvies) tot 175 euro (topmanagementadvies) werden verrekend. Verder is er ook een overzicht van de verschillende domeinen waarvoor een beroep werd gedaan op de expertise van de waterintercommunale: huur kopieerapparaten, MR (aankoop apparatuur voor medische beeldvorming), ICT (informatica), infrastructuur, bedden, operatietafels en personeel.
Het is, zo blijkt uit documenten die vanuit het ziekenhuis zelf aan Knack werden bezorgd, lang niet de enige factuur die TMVW naar het Jan Palfijnziekenhuis stuurt. In anderhalf jaar tijd betaalde het noodlijdende ziekenhuis in totaal ongeveer 90.000 euro voor consultancy aan de waterintercommunale.
Bovendien is TMVW niet de enige die facturen voor consultancy stuurt. Wie dat ook doet, is Ludy Modderie, algemeen directeur van TMVW. Speciaal daartoe richtte hij een bvba op: het Agentschap voor Business Management. Zijn bvba rekent 150 euro netto per uur aan. Van maart tot juli 2007 factureert Modderie 80 uren. De tweede helft van dat jaar factureert hij 43 uren, en het eerste semester van 2008 wordt dat 102 uren. Alles samen voor een bedrag van ruim 40.000 euro, btw inclusief.
De facturen beginnen binnen te komen vanaf het moment waarop een nieuwe bestuurder-directeur aantreedt in het Jan Palfijnziekenhuis. Hoewel, ‘nieuw’ is niet echt het juiste woord. Eind 2005 al wordt Marleen Porto-Carrero aangesteld als nieuwe bestuurder-directeur van Jan Palfijn. Op dat moment heeft Porto-Carrero er al een lange carrière opzitten bij TMVW.
Nauwelijks enkele maanden later neemt ze, onverwacht, onbetaald verlof. Verscheidene bestuurders van het ziekenhuis fronsen de wenkbrauwen: een bestuurder-directeur die net werd aangesteld en prompt onbetaald verlof neemt, het is geen gebruikelijke gang van zaken. Nog vreemder wordt het wanneer Porto-Carrero enkele maanden later als enige kandidaat slaagt voor een door TMVW georganiseerd examen voor adjunct-algemeen directeur, een nieuwe functie binnen de waterintercommunale. Daarmee wordt Porto-Carrero de nummer twee van de waterintercommunale, na Ludy Modderie.
Veel tijd om aan haar nieuwe functie gestalte te geven heeft Marleen Porto-Carrero echter niet, want kort na haar aanstelling beslist TMVW om haar te detacheren naar het Jan Palfijnziekenhuis, waar ze opnieuw bestuurder-directeur wordt. Dezelfde functie dus waarin ze voorheen onbetaald verlof nam, deze keer echter in de gedaante van gedetacheerde vanuit TMVW.
Dat ommetje via TMVW levert behalve veel papierwerk ook een flinke loonsverhoging voor de ziekenhuisdirectrice op: op 25 oktober 2006 stemt de raad van bestuur van het ziekenhuis in met de detachering ‘met behoud van de voorwaarden die ze (Marleen Porto-Carrero, nvdr) geniet in haar functie bij TMVW’. De totale werkgeverskosten voor de directrice, zo leert het verslag van de raad van bestuur, bedragen 240.000 euro per jaar, dat is 18 procent meer dan voorheen. Bovendien geniet Porto-Carrero als gedetacheerde mee van de resultaatsbonus van TMVW, jaarlijks toch goed voor circa 15.000 euro.
Begeleidingscomité
Marleen Porto-Carrero is nog maar net van start gegaan wanneer de voorzitter van de raad van bestuur voorstelt dat zijn bestuurder-directeur nood heeft aan een extern begeleidingscomité dat haar met raad en daad kan bijstaan. Het ziekenhuis heeft immers een ambitieus doorstartplan klaar waarin kostenbeheersing en groei centraal staan.
In dat begeleidingscomité, zo beslist de raad van bestuur op 25 oktober 2006, zullen voorlopig twee mensen postvatten: TMVW-baas Ludy Modderie en advocaat Patrick Devers. Die laatste voert al vele jaren opdrachten uit voor de stad Gent, voor het OCMW en voor het Jan Palfijnziekenhuis. Opvallend: de raad van bestuur, waar doorgaans alles met eenparigheid van stemmen wordt goedgekeurd, telt ditmaal twee onthoudingen bij de aanstelling van de leden van het begeleidingscomité.
Enkele maanden later wordt ook Tom Devos bij het externe begeleidingscomité gevoegd. Devos is financieel analist bij TMVW. Modderie en Devers mogen ‘gezien hun ervaring’ 150 euro per uur aanrekenen, Devos moet het met 100 euro per uur stellen. Het begeleidingscomité zal zeer nauw samenwerken met Marleen Porto-Carrero.
Geconfronteerd met deze gegevens reageert Dirk Holemans, OCMW-raadslid voor Groen! en lid van de raad van bestuur van het Jan Palfijnziekenhuis, verbijsterd. ‘De kern van het probleem ligt bij de nog steeds niet volledig voltrokken fusie van het voormalige OCMW-ziekenhuis Jan Palfijn en het kleine liberale ziekenhuis Institut Moderne eind jaren negentig. De financiële situatie ziet er mede daardoor weinig rooskleurig uit, en Marleen Porto-Carrero moest de zaak versneld opruimen. Op een aantal vlakken heeft ze dat ook gedaan. Zo zijn er voor elke medische afdeling voor het eerst duidelijke cijfers beschikbaar. Groen! heeft haar beleid de voorbije jaren altijd kritisch gesteund.’
Maar nu moeten er duidelijke antwoorden komen, aldus Holemans. ‘Er zijn zaken gebeurd waar de directie dringend een afdoende verklaring voor moet geven. Om te beginnen is het een vreemde keuze om expertise buitenshuis te zoeken in plaats van gewoon gekwalificeerde mensen aan te werven om het management te komen versterken. Maar als je dan tóch extern zoekt, dan zijn er vast wel betere consultants te vinden voor ziekenhuisbeheer dan een waterintercommunale die weinig kaas heeft gegeten van ziekenhuizen.’
Geen controle
Dat een waterintercommunale consultancy-opdrachten uitvoert voor een ziekenhuis mag dan al vreemd lijken, de vraag is of TMVW dat juridisch ook zomaar kan. Het Vlaamse decreet op de intercommunales kwam er in 2004 onder meer om strenge beperkingen op te leggen aan de taken die intercommunales mogen uitvoeren. In de statuten van elke intercommunale staat daarom duidelijk omschreven welke specifieke taken ze mag uitvoeren. Over de concrete invulling daarvan bestaat soms discussie, maar dat een consultancy-opdracht voor de aankoop van medische beeldvormingapparatuur niet te rijmen valt met het verstrekken van drinkwater, daarover bestaat weinig twijfel.
‘Alleen gaat die bedenking niet op voor TMVW’, zegt Evert Van Walle, de Vlaamse regeringscommissaris bevoegd voor de controle op intercommunales. ‘Omdat TMVW ook enkele gemeenten aan boord heeft in het Waals Gewest valt de intercommunale niet onder het Vlaamse decreet, maar onder de federale wet op de intercommunales van 1986. Het Waals Gewest en het Vlaams Gewest zouden afspraken moeten maken over wat kan en wat niet kan, maar in de praktijk gebeurt dat totaal niet. De laatste poging om een intergewestelijke samenwerking tot stand te brengen, dateert al van halfweg jaren negentig. Het Waals Gewest wil er niet van weten, dus wordt het vanuit Vlaanderen ook allang niet meer geprobeerd.’
Die situatie heeft volgens de Vlaamse regeringscommissaris verregaande gevolgen. Intercommunales die gewestgrensoverschrijdend zijn, kunnen zich in de praktijk zowat alles veroorloven en ontsnappen in belangrijke mate aan overheidscontrole. ‘TMVW heeft de voorbije jaren zijn statuten zodanig herschreven dat het ongeveer alles mag doen wat denkbaar is’, zegt Van Walle. ‘De omschrijving “secundaire taken”, zoals het vandaag in de statuten van TMVW staat, dekt een zeer ruime lading. Ook consultancy-opdrachten kunnen daar dus onder vallen.’
Alleen heeft de Vlaamse regering die statuutwijzigingen van TMVW nooit goedgekeurd. ‘En voor zover ik weet, heeft ook de Waalse regering dat niet gedaan’, aldus Van Walle. ‘De juridische waarde van die gewijzigde statuten is dus, zacht uitgedrukt, zeer twijfelachtig. Als Vlaams regeringscommissaris heb ik niets te zeggen over TMVW, maar ik kan wel zeggen dat de intercommunale, mocht ze een Vlaamse intercommunale zijn, nooit zou mogen doen wat ze vandaag wel doet. Andere gewestgrensoverschrijdende intercommunales schikken zich wel naar het Vlaamse decreet, ook al zijn ze er feitelijk niet door gebonden. TMVW is de uitzondering op de regel.’
Volgens Evert Van Walle zorgt de situatie ook voor rechtsonzekerheid. ‘De eerste de beste persoon die zijn waterrekening aan TMVW niet betaalt en naar de rechtbank stapt, zou daar wel eens gelijk kunnen krijgen. De impact daarvan is moeilijk te overzien.’
800.000 euro
Met deze aanpak zou de directie van het Jan Palfijnziekenhuis zich op glad ijs kunnen begeven. ‘Het is nog maar de vraag of bij het uitbesteden van de consultancy-opdrachten de voorbije jaren de wet op de overheidsopdrachten werd gerespecteerd’, zegt Dirk Holemans. ‘De directie en het managementcomité moeten daar duidelijkheid over verschaffen. Een groot probleem is dat het managementcomité voor beslissingen die een bedrag van 1 miljoen euro niet overschrijden de raad van bestuur niet hoeft te kennen. Zo ontsnappen uitgaven voor toch wel heel forse bedragen aan de controle van de raad van bestuur.’
Vier maanden geleden, op het managementcomité van 18 februari, werd nog ingestemd met een nieuwe consultancy-opdracht, deze keer ter waarde van 800.000 euro. ‘Daar hoeft niet per se iets verkeerd mee te zijn, maar ik frons toch de wenkbrauwen wanneer ik vaststel dat die consultancy-opdracht werd toegekend aan een tijdelijke handelsvereniging waarvan ook een bouwfirma deel uitmaakt die momenteel werken uitvoert in het Jan Palfijnziekenhuis’, zegt Dirk Holemans. ‘De investeringen in consultancy zijn torenhoog. Bij dat soort constructies voor dat soort bedragen lijkt een controle door de raad van bestuur mij zeer op zijn plaats.’
Het zijn vragen die intussen blijkbaar ook bij het managementcomité zelf worden gesteld. Piet Lampaert (S. PA), ondervoorzitter van het Gentse OCMW en ondervoorzitter van het Jan Palfijnziekenhuis, liet op de vergadering van het managementcomité weten ‘de reden niet te begrijpen waarom een van de aanbieders zich onder de vorm van een tijdelijke handelsvereniging verenigd heeft met de groep die ook betrokken is bij het bouwkundig dossier’. Lampaert wijst er in diezelfde interventie ook nog op ‘dat het Gentse OCMW in het verleden geen goede ervaringen heeft gehad met de geselecteerde firma’. Lampaert onthield zich bij de stemming, maar het project van 800.000 euro werd goedgekeurd door de vijf overige aanwezigen.
DOOR TOM COCHEZ
