Goede nieuwsmakers doorstaan elke crisis, niet-excellente journalistiek wordt weggeveegd.

In de hele wereld, ook in eigen land, happen de media naar adem. Er worden reorganisaties doorgevoerd bij zowat alle uitgevers. Het Vlaamse regeerakkoord belooft ondersteuning om kwaliteitsjournalistiek te bevorderen. Wat is er aan de hand? It’s the economy, stupid. Het zijn nu harde tijden, maar kwaliteitsjournalistiek zal ook deze storm doorstaan.

De mediasector wordt grondig door elkaar geschud. Waar in pre-VTM-tijden de media in België sterk zuilgebonden waren en daar ook ondersteuning van kregen, wordt het medialandschap vandaag volledig beheerst door commerciële wetmatigheden. Advertentie-inkomsten schragen onze nieuwskanalen. En met de economische crisis wordt er net in die publiciteitsbudgetten drastisch gesnoeid. In de eerste zes maanden van dit jaar daalden de advertentie-uitgaven met 6 procent naar 1,47 miljard euro. De Belgische Unie van Adverteerders publiceert de droge cijfers: televisie min 55 procent, gedrukte pers min 27 procent, bioscoop min 25 procent, radio min 16 procent, affichage min 13 procent, internet plus 37procent. Al een tijdje zijn er verschuivingen bezig in de mediawereld. Ondergronds, als tektonische platen, maar krachtig.

Microsoft publiceerde onlangs een studie die met cijfers aantoont dat het internet in Europa populairder is geworden dan televisie. Vergelijkt u zelf even hoe u op een gemiddelde dag uw nieuws bij elkaar sprokkelt. Douche: de radio. Ontbijt: de radio en de krant. Auto naar het werk: de radio. Kantoor: het internet, nieuwsbrieven, professionele kranten en magazines, Bing, Google en websites, Facebook, Twitter, blogs, collega’s, contacten. Terug thuis: televisiejournaal, het internet. De hegemonie van de drievuldigheid krant-radio-tv is inderdaad al een tijdje doorbroken, en werd ingeruild voor internetkanalen.

Het internet en de media hebben overigens een voorzichtige verhouding met elkaar. Enerzijds is het internet een venster van de eigen publicatie geworden om aan klantenbinding te doen. Anderzijds is het een van de oefeningen van media-uitgevers om hun bedrijf winstgevend te houden: een voorzichtige balans tussen een gratis en een betalend bedrijfsmodel.

Zowat iedere gedrukte uitgever heeft naast zijn papieren kanaal ondertussen ook een internetversie draaien, die het economisch model in evenwicht moet houden. Snelle Belgaberichtjes krijg je gratis, voor premiumcontent moet betaald worden. Het is ook nodig om een mediabedrijf vandaag te stutten met verschillende pijlers: zo verdween onlangs nog het oudste tijdschrift in België, de Eecloonaar, dat alleen maar een papieren versie uitgaf. Het andere uiterste is The Seattle Post-Intelligencer, die zijn papieren versie zopas volledig liet vallen om van nu af aan volledig on-line te gaan. Collateral damage: 140 journalisten die hun baan kwijt zijn, maar een titel die gered is, inclusief een vijfde van de redactie.

Een andere oefening om overeind te blijven is consolidatie. Voorbeelden in België zijn legio. Concentra maakt elke dag twee regionale kranten waarin de nieuwsbasis dezelfde is, met aparte regionale berichten en klemtonen voor Gazet van Antwerpen en Het Belang Van Limburg. L’Echo en De Tijd werken samen in één redactie. Roularta heeft al zijn publicaties samengebracht rond één nieuwsdesk, waar het nieuws gekanaliseerd wordt over de verschillende media: van snel-factueel tot trager-diepgaand.

Roularta ging als een van de eerste uitgeverijen de grens over, en nam Franse tijdschriften in zijn portefeuille op. Hetzelfde deed onlangs Christian Van Thillo; hij verrijkte zijn Persgroep met 51 procent van de aandelen van PCM, de uitgever van de Nederlandse Volkskrant, NRC, Trouw en AD. Uitbreiding en consolidatie dus.

De structurele verschuivingen in medialand zijn dus eigenlijk al een tijdje bezig. De huidige crisis brengt hen in een stroomversnelling.

Moeten journalisten bezorgd zijn om hun werkzekerheid? Op het eerste gezicht wel. Toch maken we eigenlijk slechts de verandering van businessmodellen mee. Nieuwskanalen worden ingeruild voor en gedeeld met andere. Snel, hapklaar nieuws wordt overal bereikbaar en gratis. Zeg maar Belga-online: of het nu gaat om de websites van De Standaard, De Morgen of Gazet van Antwerpen. Voor kwaliteitsjournalistiek – gedrukt of online – zullen de lezers bereid blijven te betalen. Websites bieden ook nieuwe advertentiemogelijkheden, waarvan de limieten nog ongekend zijn. Inkomsten dus.

Maar de essentie van het nieuws blijft: de journalist. Wanneer het stof van de crisis is gaan liggen, blijven goede journalisten over als de echte nieuwsmakers. Daar kan geen zoekmotor of RSS-feed tegen op. Het zullen de diehards zijn die overleven: de experts die op de hoogte zijn van hun domein met een adresboekje dat bol staat van de contactnummers. Want contacten worden gebruikt om nieuwsfeiten te checken – de mantra van elke goede journalist. Zo wordt kwaliteitspers gemaakt, een nieuwskanaal dat nooit zal verdwijnen zolang mensen in beweging zijn.

Edward Claessens is woordvoerder van Microsoft BeLux.

door Edward Claessens

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content