1Hoe moeten we de vulkaanactiviteit onder de Eyjafjallajokull inschatten?

Deze vulkaan was tot nu toe minder actief dan de andere vulkanen op IJsland. Er zijn slechts vier uitbarstingen van de vulkaan gedocumenteerd. Ze verliepen allemaal minder explosief dan de huidige eruptie.

2Hoe kwam het tot de explosie?

Sinds 1994 welft de bodem zich onder druk van het magma. In december 2009 kondigde de vulkaan zijn ontwaken met lichte aardschokken aan. Op 21 maart deed zich een eerste uitbarsting voor, op een plek waar de vulkaan nauwelijks door gletsjerijs bedekt wordt. Op die manier kwam het tot kleine stoomexplosies. Daarna verminderde de activiteit van de vulkaan. Maar op 13 april deden zich weer aardschokken voor, wat erop wees dat er weer magma omhoog werd gestuwd. Op 14 april volgde dan de grote knal.

3Waaruit bestaat de aswolk?

De samenstelling van de aswolk bepaalt de mogelijke gevolgen van de uitbarsting. Nochtans kan niemand de vraag naar de precieze samenstelling beantwoorden. In elk geval bevat de aswolk gas, mineralen en vulkaangas, maar het aandeel van de afzonderlijke elementen is niet bekend. Metingen van de wolk die zich in maart vormde, tonen in elk geval aan dat de waarden van zwaveldioxide gering zijn. De wolk bestond vooral uit waterdamp en steendeeltjes.

4Vallen asdeeltjes op de grond?

Het grootste deel van de as zweeft op een hoogte van zes tot elf kilometer. De wolk, die zich verdeelt, kan de aarde verschillende keren omcirkelen. Grote deeltjes vallen snel op de grond, waar ze een stoflaag kunnen vormen. Aangezien er de komende dagen weinig regen in Midden-Europa wordt verwacht, zullen er waarschijnlijk slechts weinig deeltjes op de grond neerslaan.

5Zijn de asdeeltjes schadelijk voor de gezondheid?

Experts verwachten geen medische problemen. Toch hebben de medische autoriteiten in Groot-Brittannië mensen met ademhalingsproblemen geadviseerd om hun activiteiten in de buitenlucht te beperken. Bij metingen die vorige week in Midden-Europa werden uitgevoerd, werd geen verhoogde concentratie van fijn stof geconstateerd.

6Wijzigt de aswolk het klimaat op lange termijn?

Het hangt ervan af hoe lang de explosie duurt en hoeveel zwaveldioxide de vulkaan in de hoge luchtlagen slingert. Zwaveldioxide (SO2) verbindt zich met water tot zwavelzuur. De zuurdruppels gaan als een fijne sluier rond de aardbol liggen en koelen de aarde als een zonnescherm af. Pas na maanden of jaren bereiken die deeltjes de grond. Maar pas wanneer drie miljoen ton gas in de stratosfeer raakt, wordt het klimaat merkbaar afgekoeld.

7Zijn er directe gevolgen voor het weer?

Op dit moment ligt een enorme sluier over Noord-Europa. Op verschillende plekken kleurt die stofwolk de hemel met een melkachtige tint. Maar die nevel blijft blijkbaar onder de stratosfeer, zodat de invloed op het weer waarschijnlijk minimaal zal zijn. Maar als de vulkaan nog enkele weken even actief blijft, zou Noord-Europa gedurende enkele maanden met enkele tienden van een graad kunnen afkoelen.

8Waarom zijn er vulkanen op IJsland?

Het vulkaaneiland ligt op de naad van de Amerikaanse en de Euraziatische aardplaat in de Atlantische Oceaan. Langs een scheur van enkele duizenden kilometers in de zeebodem gulpt de lava uit de bodem. Alleen in IJsland ligt die scheur boven de zeespiegel. Daar heerst zo’n sterke lavastroom dat de vulkanen zich duizenden meters boven de zeebodem verheffen.

9Hoe vaak barsten de IJslandse vulkanen uit?

Sinds de negende eeuw zijn er 200 hevige uitbarstingen gedocumenteerd. De laatste grote explosie deed zich voor in 1996, maar toen remden machtige gletsjers de uitbarsting af. Het kwam wel tot geweldige stortvloeden.

© Der Spiegel / Vertaling Piet De Moor