Tieners die naakt gaan voor de webcam: ouders huiveren bij de gedachte alleen al. Sommige jongeren gaan nog een stap verder en laten zich voor zulke beelden betalen. Anderen fotograferen zichzelf naakt met hun gsm en sturen het beeld per sms door naar hun liefje. Die nieuwe ’tendensen’ op het vlak van kinderporno en kindermisbruik kwamen aan bod tijdens een gespecialiseerde opleiding voor speurders bij de FBI in Amerika. Hoofdinspecteur Peter De Waele was de enige Belgische deelnemer.

Hij wilde niet dat het een sensatio-neel interview zou worden. ‘Dit gaat over kwetsbare kinderen die zich amper kunnen verweren. Over baby’s ook, die noch mentaal noch fysiek in staat zijn om zich te verdedigen’, zegt hoofdinspecteur van de federale gerechtelijke politie Peter De Waele. ‘Dat mensen het dan altijd hebben over ‘kinderporno’, vind ik totaal verkeerd’, stelt hij. ‘De beelden van naakte kinderen zijn geen porno zoals we die kennen uit de volwassenenwereld. De volwassenen hebben zélf beslist om zich te laten filmen – al dan niet tegen betaling. Kinderporno daarentegen is niets anders dan een afschuwelijke verzameling beelden van gruwelijk kindermisbruik, dat zeer zwaar wordt onderschat.’

Peter De Waele is diensthoofd van de cel pedofilie bij de federale gerechtelijk politie in Brussel. Twee maanden geleden vertrok hij, als enige Belg, naar Washington D.C. voor een vijf weken durende opleiding bij het Federal Bureau of Investigation, de FBI, met de focus op kinderporno en kindermisbruik. ‘Goed tien jaar geleden richtte de FBI deze task force op, omdat de Verenigde Staten de internationale samenwerking in de bestrijding van kindermisbruik zo belangrijk vinden. Ze zijn er dan ook van overtuigd dat dit fenomeen enkel aan de hand van dergelijke internationale werkgroepen kan worden bestreden.

‘De opleiding was veelzijdig en gaf onder meer een inzicht in de jongste methodes die pedofielen hanteren bij hun zoektocht op het internet, en in de technieken om die te bestrijden. Ook de nieuwste communicatiegewoontes van jongeren hebben we bestudeerd.’

Wat is er grondig veranderd in het communicatieverkeer onder tieners?

PETER DE WAELE: Tieners doen tegenwoordig bijvoorbeeld aan ‘ sexting’– een samentrekking van sex en texting – seksueel getinte boodschapjes versturen, zeg maar. Dat kunnen berichtjes zijn, maar ook foto’s. Jonge tieners fotograferen zichzelf naakt met hun gsm, en sturen de foto’s door naar hun liefje, een trend die we trouwens ook in België al hebben vastgesteld. Strikt genomen vormt dat juridisch gezien een probleem, want de jongeren produceren eigenlijk kinderporno. Er staan straffen op van vijf tot tien jaar. Aangezien de kinderen burgerlijk niet aansprakelijk zijn, kunnen de ouders in principe voor de rechter worden gedaagd voor de aanmaak van kinderporno. Maar dat is absurd, natuurlijk. Onze prioriteit ligt bij het voorkomen van dat soort daden, en niet bij het bestraffen.

Wat gebeurt er met de naaktfoto’s van de jongeren?

DE WAELE: Dat is nu net het probleem. Zolang alles goed gaat in de relatie tussen twee jongeren, en de foto netjes op de gsm blijft, is er niet veel aan de hand. Anders is dat wanneer het beeld, bijvoorbeeld via een chatsite, op het internet wordt gepost. Dan kan het naaktportret de wereld rondgaan, en krijg je het ook amper nog van het internet. De verspreiding verloopt immers bliksemsnel, en er bestaan zogenaamde archiefwebsites. Sommige meisjes komen soms smeken om een foto van het wereldwijde web te halen. Maar wanneer die eenmaal op bijvoorbeeld een Wit-Russische site is verzeild geraakt, kunnen we daar niet veel tegen beginnen.

Moeten we jongeren niet beter beschermen tegen dit soort wansmakelijke fratsen?

DE WAELE: Zeker, en we moeten hen beschermen niet omdat ze onschuldige engelen zouden zijn, maar wel omdat ze de draagkracht van hun daden niet weten in te schatten. Ze vertonen puberaal gedrag, maar met grote gevolgen. Jongeren die vroeger met een Polaroid een naaktfoto maakten voor hun liefje, konden die met een beetje geluk later wel terugkrijgen. Nu ligt dat anders. Zodra er binnen een puberrelatie spanningen optreden of wraakgevoelens ontstaan, worden de digitale beelden soms meteen op grote schaal verspreid. Ga maar eens een kijkje nemen op de ‘ ex girlfriend‘-sites. Je vindt er niets anders dan naaktfoto’s van meisjes die hun vriendje dumpten, of zelf door hun vriendje werden gedumpt.

Het internet is ook de plaats bij uitstek voor pedofielen op zoek naar jonge slachtoffers. Zijn er ook op dat vlak grote verschuivingen?

DE WAELE: Er is een schokkende nieuwe trend. Terwijl pedofielen zich voorheen voordeden als twaalf- of dertienjarigen, verbergen ze nu niet langer dat ze volwassen zijn. Het bizarre is dat de jongeren niet afhaken. Ze wéten dat ze chatten met een oudere man of – uitzonderlijk – een oudere vrouw. Het grote leeftijdsverschil stoort hen kennelijk niet. De oudere chatters zijn erin geslaagd hun vertrouwen te winnen, en zullen ook proberen met hen af te spreken. Dat is immers altijd hun ultieme doel: de jongere ontmoeten. Vreemd genoeg gaan steeds meer jongeren in op het verzoek, ook al weten ze dat ze afspreken met een oudere chatter.

Hoe komt het dat jongeren zover gaan?

DE WAELE: De oudere chatters trekken de jongeren aan door hen geschenken aan te bieden: een webcam – om naaktbeelden mee te maken! – of een gsm. Vaak laten jongeren zich ook betalen in de vorm van belkrediet. Het is een nieuwe trend in de Verenigde Staten, die we helaas ook bij ons al hebben moeten vaststellen. Het is een evolutie die, hoe vreselijk ze ook is, aantoont dat jongeren hun moderne communicatiemiddelen ongelofelijk belangrijk vinden. In ruil voor belkrediet willen ze zich zelfs uitkleden.

Hoe slagen oudere chatters er eigenlijk in om jongeren aan de praat te krijgen?

DE WAELE: Meestal schuimen ze, aanvankelijk onder een jongere identiteit, de chatsites af, op zoek naar jongeren die om aandacht vragen. Ze voeren een onschuldige conversatie, stellen al eens een ‘diepere’ vraag en komen zo algauw, zoals de meeste pubers, uit bij het thema seks. Ze geven complimentjes over de schoonheid van de jongere, en winnen zo het vertrouwen van het slachtoffer. Vanaf dan kunnen ze al eens vragen om een naaktbeeld door te sturen. Het gruwelijke is dat de eerste naaktbeelden vaak als chantagemiddel gebruikt worden om nog veel ‘explicietere’ foto’s op te vragen. De jongeren die vrezen dat de pedo hun foto’s op het internet zal plaatsen, doen vaak slaafs wat hij vraagt.

Hoelang doet een pedofiel er gemiddeld over om zijn ultieme doel te bereiken: de fysieke ontmoeting met het slachtoffer?

DE WAELE: Eigenlijk kan dat vrij snel gaan. Na twee of drie onschuldige conversaties volgen al de eerste seksueel getinte vragen. 60 procent van de meisjes wordt algauw gevraagd lichaamsdelen te ontbloten of seksuele handelingen te stellen voor de webcam. Bij de jongens is dat veertig procent.

Ze spelen ook op zeker en chatten soms met vier of vijf kinderen tegelijk. Als er eentje afhaakt, resten er nog de andere drie of vier. Het gebeurt ook dat ze ondertussen een rist aan profielen aanmaken, zodat ze altijd kunnen terugkomen onder een andere identiteit. Stel dat een pedofiel, vermomd als veertienjarig meisje, verneemt van een zogenaamd leeftijdsgenootje dat ze nog nooit een vriendje heeft gehad, dan kan hij voorstellen om eens zijn neefje te proberen. Hij maakt een nieuw profiel aan en duikt op als de neef.

Welke raad kunt u ouders meegeven? Met de boodschap ‘geen snoepjes aannemen van oudere mannen’, komen we er al lang niet meer.

DE WAELE: Onze kinderen wéten meestal wel dat ze op straat geen snoepjes mogen accepteren van een vreemde man, maar op het internet doen ze het toch. Ze hebben het ook nooit anders geleerd. Ze zijn er zelfs bereid om zich uit te kleden, en vervolgens gaan de beelden de wereld rond.

Ouders kun je dan ook duidelijk maken dat ze tot op zekere leeftijd controle hebben op het internetgebruik van hun kinderen. Je moet het zo zien: als een vreemde man komt aanbellen en vraagt om alleen te kunnen praten met uw tienjarige dochter op haar kamer, zul je dat als ouder nooit toestaan. Waarom zou je dat wél toelaten op internet?

Heeft het zin je kinderen te verbieden om nog langer te chatten via MSN?

DE WAELE: Zeker niet. Het internet en de chatsites zijn een zeer belangrijk communicatiemiddel voor de jongeren. Dat mag je hen niet zomaar afnemen. Bovendien vinden pedofielen toch altijd nieuwe wegen naar de kinderen. Als het niet is via de klassieke chatsites, gaan ze bijvoorbeeld wel via de spelconsoles, zoals Xbox. Die heeft een optie, Xbox LIVE, waarmee je ook kunt chatten. Een pedofiel kan zich geen betere omgeving dromen: enkel kinderen melden zich er aan. Bovendien zien ze welk spel elk kind speelt – de ideale informatie voor een gesprek.

Kunnen ook vriendensites zoals Facebook een gevaar vormen?

DE WAELE: Facebook is zeer populair bij kinderen. Vrienden hebben – zo véél mogelijk vrienden – werkt statusverhogend bij kinderen, ook al weten ze vaak niet wie die Facebookvrienden zijn. Voor pedofielen is dat ideaal. Ze kunnen zich aanmelden als de vriend van een vriend, en worden zo, zonder veel moeite, ook een ‘vriend’.

Maakt dat Facebook tot een gevaarlijk medium voor de jeugd?

DE WAELE: Enerzijds werkt Facebook zelfregulerend. Er wordt ingegrepen zodra er misbruiken worden vermoed. Maar tegelijk is Facebook als een online catalogus, een fotoboek waaruit de pedofiel kan kiezen met wie hij in contact wil komen. Vandaar dat we ouders aanraden hun jonge kinderen te leren om als profiel een avatar van zichzelf aan te maken of een cartoon, in plaats van een foto van zichzelf in te plakken. Ze verzwijgen ook het best waar ze wonen en waar ze naar school gaan.

Het is dus toch wel goed om als ouder geregeld eens over de schouder van je kinderen mee te kijken?

DE WAELE: Dat moet je zeker doen, maar vanaf een bepaalde leeftijd zal dat niet veel impact hebben. Jongeren hebben immers een code waarmee ze hun gesprekspartner over de aanwezigheid van hun ouders kunnen alarmeren. Ze tikken ‘POS’, wat betekent, ‘ parent over shoulder‘, waarna ze hun discours aanpassen.

Bovendien zijn pc’s niet langer het enige communicatiemiddel van de jongeren waar ze van alles en nog wat mee kunnen doen. Je mag je kind dan al vragen om zijn pc in de woonkamer te plaatsen, of om je computer met hem te delen.

Elk kind heeft dankzij zijn gsm sowieso al een computer op zak. Over goed een jaar wordt de controle nog moeilijker. Dan heeft wellicht elke puber een BlackBerry.

We hadden het tot nog toe enkel over de

contacten die pedofielen zoeken met jongeren op het internet. Wat hebt u bij de FBI vernomen over websites met kinderporno?

DE WAELE: Studies leren dat de bezitters van kinderporno in veel gevallen ook echte kindermisbruikers kunnen zijn. Dat is bijvoorbeeld gebleken uit fallometrisch onderzoek. Bezitters van kinderporno kregen naakfoto’s te zien, eerst van vrouwen en daarna van jonge kinderen. Telkens werd met een speciaal toestel gemeten hoeveel bloed hun hersenen naar hun penis stuurden. Er bleek wel degelijk een interactie te ontstaan wanneer ze de naaktfoto’s van de jonge kinderen bekeken.

Een andere studie in de Verenigde Staten gaf een vergelijkbaar resultaat. 150 mannen die gevangenzaten voor het bezit van kinderporno werden gedurende achttien maanden gevolgd. Aanvankelijk gaf een deel van hen toe 75 kinderen lichamelijk misbruikt te hebben. Tegen het eind van de studie was dat aantal gestegen tot 1777 fysiek misbruikte kinderen. Omgerekend betekende dit, dat elke dader van lichamelijk kindermisbruik die aanvankelijk gemiddeld 1,8 kind had misbruikt, uiteindelijk kwam aan een aantal van 13,5 misbruikte kinderen.

Dergelijke bevindingen zijn van groot belang voor het politioneel onderzoek. Ik constateer dat sommige politiediensten tevreden zijn zodra ze de bekentenis van de dader hebben. Kinderpornobezitters zouden echter ook het voorwerp moeten uitmaken van een intens onderzoek naar hun persoonlijkheid, hun contacten, en hun sociaal engagement, zodat we ‘écht’ – lichamelijk – kindermisbruik kunnen opsporen.

Kinderporno is duidelijk nog lang niet uitgeroeid. Volgens de Verenigde Naties zitten permanent 750.000 mensen wereldwijd op kinderpornosites.

DE WAELE: De verklaring is simpel: zolang er mensen zijn die kinderporno downloaden – al dan niet tegen betaling – is er een vraag en zullen de websites blijven bestaan. Iedere bezitter van kinderporno is voor mij dan ook een ‘miniopdrachtgever’ om kinderen te misbruiken. Echte kinderen. Want welke indruk sommigen ook hebben van beelden van kindermisbruik, ze zijn helaas géén videospel. Wat ze zien, zijn kinderen van vlees en bloed, die misbruikt worden.

Is er een evolutie in de leeftijd van de kinderen uit de pornobeelden?

DE WAELE: De slachtoffers worden hoe langer hoe jonger. Denk maar aan de Facebookpedofielen. Het schandaal dat onlangs uitbrak in het Verenigd Koninkrijk, waarbij crècheverpleegsters die elkaar kenden via Facebook baby’s uit de crèche misbruikten en het misbruik filmden. Ik ben door die zaak zwaar geschokt.

Tot twee jaar geleden was ik in mijn job nog nooit geconfronteerd met misbruik van baby’s. Sindsdien is het een trend die zich begint door te zetten. Daarbij zijn het meestal mannen die de beelden maken. Uitzonderlijk ook eens vrouwen, dat zijn dan leraressen of kinderopvoedsters. Vreemd genoeg maken sommige vrouwen dergelijke beelden in opdracht van, of ‘uit liefde’ voor een man.

Naar verluidt zijn er ook ouders die de beelden zelf maken?

DE WAELE: Inderdaad, er bestaan twee soorten beelden van kindermisbruik: de commerciële en de amateursbeelden. De commerciële zijn toegankelijk voor iedereen en worden verstuurd via servers in landen waar ze zelden gecontroleerd zullen worden. De amateursbeelden worden vaak gemaakt door de ouders zelf. Die filmen het misbruik van hun eigen kinderen en verkopen de films, of wisselen ze uit met andere ouders.

Ik vind het vreselijk: enerzijds trachten ouders er alles aan te doen om hun kinderen te beschermen tegen pedofielen op het internet. Andere ouders dan weer maken zelf beelden van hun misbruikte kinderen, die ze verkopen aan gelijkgezinde ouders die ze vinden op het internet. Eerst praten ze via een open chatsite. Vervolgens trekken ze zich samen terug in ‘privéchatkamers’. Daar chatten ze uit het zicht van iedereen, wat het moeilijk maakt om hen op te sporen.

We doen er alles aan om onze technieken te verfijnen en kindermisbruik beter te kunnen opsporen. Maar zolang er vraag is, zullen de beelden van kindermisbruik blijven bestaan.

DOOR INGRID VAN DAELE

‘Sommige meisjes komen soms smeken om een foto van het wereldwijde web te halen.’ (Peter De Waele)

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content