Na hun theaterhit Missie slaan acteur Bruno Vanden Broecke, auteur David Van Reybrouck en regisseur Raven Ruëll de handen opnieuw ineen voor de monoloog Para, geïnspireerd op de grootschalige Belgische militaire interventie in Somalië van 1992-’93.
Hebt u ter voorbereiding een spoedopleiding tot paracommando gevolgd, zoals Jani Kazaltzis eerder dit jaar in Jani gaat op VIER?
BRUNO VANDEN BROECKE: Toch niet. We hebben wel een bezoek gebracht aan het opleidingscentrum voor parachutisten in Schaffen. De rondleiding was even interessant als de gids zelf, een gewone man die zich zorgen maakt over de toekomst. Door met hem te hebben gepraat, besef ik nu dat militairen net zo afhankelijk van de overheid zijn als kunstenaars. Aan klim- of klauterwerk heb ik me niet gewaagd. Waarom zou ik? Zoals de Amerikaanse acteur John Malkovich ooit antwoordde op de vraag hoe hij zich voorbereidt op een rol als moordenaar: ‘Ik speel mijn tekst.’ Als de tekst goed is, hoef je niet veel extra te doen. En onze tekst ís goed. David heeft er jaren aan gewerkt. Missie was gebaseerd op zijn interviews met witte paters. Voor Para sprak hij met paracommando’s die betrokken waren bij de interventie in Somalië in 1992 en 1993. Dat was in militair opzicht een succes. Die soldaten hebben een gebied gepacificeerd dat even groot is als België. Maar wat herinneren we ons? Het wangedrag van enkelen. Wij willen de door de geschiedenis vergeten para’s een stem geven. Para is geen lofzang en geen aanklacht. Het is een zoektocht naar begrip, via het levensverhaal van de fictieve Nico Staelens. Je ontmoet de mens achter het masker.
Is het zwaarder om een para te spelen dan een witte pater?
VANDEN BROECKE: In Missie verovert pater André Vervecke meteen alle harten. In zijn speech over Congo brengt hij een vredelievende boodschap. Het wordt moeilijker om Nico Staelens direct in je hart te sluiten. Hij is even oud als ik. Hij is een ex-paracommando, werkt als leraar lichamelijke opvoeding, en geeft aan het publiek een lezing over zijn verleden als soldaat. Hij draagt geen soldatenuniform maar een gewoon pak. En hij zegt dingen die logisch klinken in het hoofd van een militair, maar die bij de doorsneeburger verdomd zwaar zullen vallen.
Hebt u door hem te spelen meer begrip voor militairen gekregen?
VANDEN BROECKE: Ja. Mijn vrouw en ik voeden onze kinderen zo op dat ze niet de behoefte zullen voelen om voor wapens te kiezen. Maar ze moeten wel begrip kunnen opbrengen voor mensen die die keuze wél maken. Dat begrip aanzwengelen, is de droom die David, Raven en ik koesteren met Para.
Hebt u al een lievelingsscène?
VANDEN BROECKE: De passage waarin Nico een parachutistenopleiding volgt. Ze oefenen met een luchtballon. Wanneer hij moet springen, hangt er een wolk onder hen. ‘Hoe moet je vallen als er een wolk onder de ballon hangt?’ vraagt hij zich af. Dat heeft hij nooit geleerd. Die zin – die hele situatie, eigenlijk – is een mooie metafoor voor de situatie van paracommando’s. Die eenentwintigjarige jongens, ware testosteronbommen, worden na hun opleiding niet in de conflictsituaties gedropt die ze kennen van hun opleiding, maar in pure chaos. Hoe overleef je dat? Hoe houd je jezelf tijdens en na een operatie mentaal overeind? Het antwoord op die vragen geeft Para niet, maar we zoeken er wel naar. Samen met het publiek.
Para gaat op donderdag 1 december 2016 in première in de KVS in Brussel. Het gelijknamige boek van David Van Reybrouck verschijnt diezelfde dag bij De Bezige Bij. Meer info: www.kvs.be.
Els Van Steenberghe
‘De operatie in Somalië was een succes. Maar wat herinneren we ons? Het wangedrag van enkelen.’
