LANGS DE GEOPOLITIEKE BREUKLIJN tussen China en de Verenigde Staten kan het op vier plaatsen tot een uitbarsting komen: in de Zuid-Chinese Zee, in Taiwan, in de Oost-Chinese Zee en op het Koreaanse schiereiland. Die confrontatie tussen de twee grootmachten is mijns inziens erg waarschijnlijk. De vraag is vooral waar die confrontatie zal starten, en dan hangt veel af van het gedrag van kleinere landen die proberen de protagonisten tegen elkaar uit te spelen. Wordt Noord-Korea de stoorzender, zoals Corcyra in de aanloop naar de Peloponnesische Oorlogen tussen Athene en Sparta, Messina aan de vooravond van de Punische Oorlog tussen Rome en Carthago, of Servië aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog?
DE SPANNINGEN op het Koreaanse schiereiland zijn voor een deel het gevolg van de overlevingsstrijd van het regime van Kim Jong-un, de extravagante dictator van Noord-Korea. Niet alleen Kims positie staat op het spel, maar ook de belangen van miljoenen kaderleden van zijn arbeiderspartij, hoge militairen en magnaten die net dankzij de isolatie van het land gouden tijden meemaken. Hun strategie was tot nu toe voornamelijk een kwestie van propaganda, meedogenloze repressie en de ontwikkeling van nucleaire afschrikking. Daarmee wilden ze China, de Verenigde Staten, Zuid-Korea en in mindere mate Rusland uiteenspelen om de soevereiniteit van het land te handhaven. Blufpoker, met het leven van miljoenen Koreanen als inzet.
DAT KIM JONG-UN van Noord-Korea een volwaardige kernmogendheid wil maken, betekent een bedreiging voor de buurlanden. Zuid-Korea is nu al kwetsbaar voor de enorme artillerie die aan de andere kant van de gedemilitariseerde zone staat opgesteld. Het gaat om duizenden stuks en sommige systemen zijn welhaast zeker uitgerust met chemische en biologische projectielen. Japan is minstens even beducht. Met traditionele wapens als tanks en gevechtsvliegtuigen kan Pyongyang Japan nauwelijks bedreigen, maar met middellangeafstandsraketten natuurlijk wel. De test van vorige week simuleerde trouwens een nucleaire aanval op het Japanse eiland Okinawa. Noord-Korea prijkt steevast bovenaan de lijst ‘dreigingen’ in het jaarlijkse witboek van de Japanse krijgsmacht.
HET KOREAANSE SCHIEREILAND vormt een van de belangrijkste strijdperken tussen China en de Verenigde Staten. China heeft een bloedhekel aan Kim Jong-un en aan de wispelturigheid van Noord-Korea in het algemeen. In vertrouwelijke gesprekken uiten Chinese deskundigen grote bezorgdheid over het kernwapenprogramma. Maar China blijft even beducht voor de Amerikaanse intenties. Het vindt dat de VS eerst hun troepen moeten terughalen uit Zuid-Korea alvorens er over veiligheid en Noord-Korea kan worden gesproken. Het einde van het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma betekent het einde van het Noord-Koreaanse regime. De kans dat heel het schiereiland dan onder Amerikaanse invloed komt, is reëel. Het zit Peking ook hoog dat de VS de plannen van Noord-Korea gebruiken om China in te dammen. De radars die Amerika in Zuid-Korea ontplooit om Noord-Koreaanse raketten neer te halen, kijken ook tot diep in China.
VOORALSNOG hielden de Amerikanen het bij sancties en militair machtsvertoon ten aanzien van Noord-Korea. Maar verschillende haviken rondom Donald Trump willen verder gaan en roepen op tot een preventieve aanval, in de vorm van een cyberoorlog of een kinetische precisieaanval tegen lanceerinstallaties. Ook in Japan wordt hardop gepraat over zo’n preventieve aanval. De bezorgdheid is dat de Noord-Koreanen ondanks de huidige sancties gewoon doorwerken aan hun kernwapens en dat het arsenaal ook steeds moderner wordt. De raketten die vorige week werden gelanceerd, kunnen dankzij zogenoemde vaste brandstof veel sneller ontplooid worden dan hun voorgangers en ze zijn ook accurater. Noord-Korea bouwt bovendien almaar meer lanceerinstallaties waardoor het voor Japan, Zuid-Korea en de Verenigde Staten lastiger wordt zich ertegen te verdedigen.
BEHALVE die strategische overwegingen speelt ook mee dat zowel Donald Trump als de Japanse premier Shinzo Abe aan de macht is gekomen met de belofte om hard op te treden tegen zulke dreigingen. Hun entourage bestaat grotendeels uit hardliners. Dat geldt ook voor de Chinezen. Voor de Noord-Koreanen zelf is het alles of niets. Mijn inschatting is dat er twee opties overblijven. Ofwel erkennen de Amerikanen Kim als een partner – zoals ze met de Libische leider Muammar Khaddafi hebben gedaan na de aanslagen van elf september 2001 – en sluiten ze een vredesakkoord met hem. Ofwel blijven de spanningen oplopen en neemt de kans toe dat Noord-Korea de grootmachten tot een oorlog provoceert.
JONATHAN HOLSLAG is professor internationale betrekkingen aan de VUB.
Haviken rondom Donal Trump roepen op tot een cyberoorlog of een precisieaanval tegen lanceerinstallaties.
