In Frankrijk is het grote scientologyproces aan de gang. De in Parijs wonende Vlaming Alain Stoffen publiceert net nu zijn boek Voyage au coeur de la Scientologie, een relaas van vijftien jaar bij ‘de kerk’. Zijn blik achter de schermen.

‘Iemand die deel uitmaakt van een groep zal succesvol zijn wanneer hij in zijn eigen activiteiten het ideaal, de ethiek en de principes van de groep als geheel dicht benadert.’ Dat is het eerste credo voor groepsleden van scientology volgens het boek Wat is scientology? Gebaseerd op de werken van stichter L. Ron Hubbard. En even verderop, het achttiende credo: ‘Het behoort tot de verantwoordelijkheid van ieder groepslid dat hij zijn taak optimaal uitvoert. Het behoort tot de verantwoordelijkheid van elk groepslid erop toe te zien dat alle andere groepsleden optimale prestaties leveren, ongeacht zijn plaats binnen de hiërarchische structuur (…).’ Groep. Het is hét kernwoord van de beweging die in België sinds 1997 op de lijst van sekten staat, en waartegen sinds vorige maand in Frankrijk een proces loopt op beschuldiging van georganiseerde fraude.

In Wat is scientology?, uitgegeven door scientology zelf, presenteert ‘de kerk’ zich als ‘een toegepaste, religieuze filosofie’. De in Kraainem opgegroeide Vlaming Alain Stoffen (°1960) ziet het anders. Hij voelt zich een slachtoffer van scientology. Zijn intrede tot de sekte heeft zijn leven helemaal veranderd, maar ‘niet ten goede’. Na zijn echtscheiding, ‘die via scientology verliep’, diende hij bij de politie een klacht in tegen ‘de kerk’. ‘Ik was me van bij het begin bewust van het gevaar van mijn demarche’, aldus Stoffen. ‘Ons was altijd geleerd: “Waag het scientology schade te berokkenen en je raakt je weg kwijt. Als je zoiets doet, zal er een mechanisme in gang worden gezet. En wij doen de zaken op een zeer legale manier.” Scientology presenteert zich als een “rijkdom van wijsheid”, maar voor zover ik het beleefd heb, is haat haar wetenschap.’

Hoe bent u in contact gekomen met scientology?

Alain Stoffen: Ik was 24 jaar, gaf les aan mentaal gehandicapte kinderen en in het weekend gaf ik les aan de muziekschool in Sterrebeek. Ik hield van jongs af aan al van klassieke muziek, en had piano gestudeerd. Toen ik 24 was, ontmoette ik tijdens een zomercursus een percussionist, die mijn beste vriend zou worden. Hij zei me op een avond dat hij bij de scientologykerk was. Ik stond er toen niet bij stil. In april 1985 gebeurde er iets doorslaggevends in mijn leven: ik ging naar een duoconcert van de jazzpianisten Herbie Hancock en Chick Corea. Ik zag de magie die ze in hun vingers hadden. Ik ontdekte de jazz, de vrijheid van de improvisatie. Ik voelde me creatief openbloeien. De volgende ochtend al kocht ik in Brussel een partituur van Chick Corea, Children’s Song. Ze was opgedragen aan L. Ron Hubbard, een naam die ik al had horen uitspreken door mijn muzikale vriend. Enkele weken later vond ik in een platenzaak een album van Mark Isham, een schitterende trompettist. Zijn muziek inspireerde me. Toen ik ontdekte dat ook hij scientoloog was, wist ik het wel zeker: dit moest een betekenis hebben. Ik sprak er met mijn vriend over. Hij wist hoe ik verlangde naar een artistieke carrière, en dat ik alle hulpmiddelen zou vastgrijpen om me te kunnen ontplooien. Via hem ontdekte ik enkele maanden later L’école du rythme in Parijs. Ik kon er lesgeven en mijn creativiteit botvieren – ze zegden dat ze de methode van Chick Corea toepasten. Ik liet alles achter om me aan mijn droom te wijden. Het leek alsof alles waar ik al zo lang naar op zoek was, me op een dienblaadje werd aangeboden.

In de school ontdekte u dat de muziek maar een ingang was tot de echte leer. U volgde cursussen en werd stilaan ingeleid in de leer van scientology.

Stoffen: Wat ik in het begin niet wist, was dat alle leerkrachten en de directie van die school scientologen waren. Toen zei men mij dat het interessant zou zijn om een cursus te volgen over de basisbegrippen van de leermethode. Vrijblijvend. Ik werd verleid, om beter ingelijfd te kunnen worden. In het Celebrity Center, waar alle artistieke leerkrachten gevormd werden, kreeg ik in de voormiddag een communicatiecursus. Het hielp me van mijn podiumvrees af. Het ging er erg professioneel toe. In het begin dacht ik dat ik bij een elite was beland. Zo behandelen ze je ook. Ik gaf les in die Ecole du rythme – waarvan ik het onderwijsniveau trouwens vrij laag vond -, maar in het Celebrity Center werd ik al snel bejubeld als artiest. Ik mocht deelnemen aan cursussen in het Celebrity Center, zogezegd om mijn pedagogische kwaliteiten te verfijnen voor de school. Ik herinner me nog goed de zwart-wit-foto’s van internationale sterren aan de muur, stuk voor stuk leden van scientology: John Travolta, Julia Migenes, Priscilla Presley, Chick Corea… Ze overladen je met complimenten, je krijgt het gevoel dat je deel wordt van een elite. Ik voelde me inderdaad verlicht. Maar ik bleef lange tijd wantrouwig. In het begin waren de prijzen van de cursussen heel laag, maar men begon me steeds meer te pushen om naar een hogere graad te gaan, waar je meer moest betalen. Toen begon het wrange gevoel op te komen.

U bent uiteindelijk vijftien jaar lid gebleven. Waarom zo lang?

Stoffen: Ik had er mijn vrouw ontmoet, we hadden samen een kind… Maar ik begon te twijfelen, steeds meer. Daardoor bestempelde scientology me als een ‘verdacht lid’. Men wilde haar afschermen van mijn invloed.

‘Zelfs de echtscheiding werd geregeld binnen scientology’, schrijft u in uw boek. ‘Ik moest aanvaarden uit de echt te scheiden binnen de voorwaarden van scien-tology. Ik zou mijn zoon niet meer mogen zien.’ U durft er nauwelijks over te praten. Waarom?

Stoffen: Men kan mij aanvallen voor het naar buiten brengen van privégegevens van mijn ex. Ik moet erg op mijn hoede zijn.

Kijk, ik ben in 2001 uit de beweging gestapt. In 2002 heb ik een klacht ingediend tegen scientology. Ik ben bewust met mijn zaak naar de media gestapt. Dat is voor mij een vorm van bescherming. De enige manier waarop scientology me kan aanvallen, is door de rechtszaak te rekken, door me te overstelpen met allerlei procedures en klachten. Een advocaat nemen kost mij telkens veel geld.

Welke klacht diende u precies in tegen scientology?

Stoffen: Een klacht wegens georganiseerde bendevorming, chantage en het illegaal uitoefenen van de geneeskunde.

Hoezo, geneeskunde?

Stoffen: Het heeft te maken met de procedure van zuivering die men bij scientology van je vraagt. Ze noemen het ‘de purificatie’: wekenlang moet je vier, vijf uur per dag in de sauna, en je moet vitamines nemen die alle gifstoffen uit je lijf zouden halen.

U was een verdacht subject geworden binnen de groep. Hoe sterk was de groepsdruk toen u scientology verliet?

Stoffen: Heel sterk, ook al omdat men mijn privéleven in handen had. Mijn ex-vrouw was nog lid, ik heb een zoontje. En de groep is sterk. Gedurende het hele toetredingsproces van scientology wordt de groep een ijkpunt. Zonder de groep ben je verloren, je maakt deel uit van een kudde. En dat wíl je ook zelf. Twijfelen aan de groep betekent zoveel als twijfelen aan jezelf.

Hoe komt dat?

Stoffen: Het zit in de leer van Hubbard ingebakken. Volgens zijn werk, de zogenaamde dianetics, zijn er in ons als mens heel destructieve onbewuste krachten aan het werk. Die moeten we te lijf gaan. We moeten ons losmaken van alle irrationele gedragingen. Zodra we irrationeel gedrag vertonen, zijn we onszelf niet meer: dan spreekt het kwade weer in ons. Wel, als je dan begint te twijfelen aan scientology, ga je eerst aan jezelf twijfelen. Je denkt: mijn destructieve onderbewuste neemt mijn gedachten over. Je denkt: ik ben mezelf niet meer, ik ben mijn eigen vijand aan het worden. En dan ga je naar de organisatie en smeekt om hulp. ‘Ik heb slechte ideeën over scientology. Alstublieft, help mij terug op het rechte pad.’

Scientology bezit in de grote steden prachtige panden. Hoe kan dat?

Stoffen: Ik weet niet precies hoe dat zit. Maar wat wel duidelijk is, is dat ze de laatste zeven jaar prachtige, luxueuze panden hebben gekocht op strategische plaatsen in grote steden. Zo hebben ze in de buurt van de Brusselse Wetstraat een mooi pand gekocht waar hun European Office of Public Affairs and Human Rights is ondergebracht. Al die panden zijn alleen maar prachtige façades; de kantoren worden amper bevolkt. Scientology werkt heel erg aan zijn imago. Alles moet er chic uitzien. Rijk worden is voor hen zeer belangrijk.

Hoe brengen ze dat aan de man bij de leden?

Stoffen: Het objectief van scientology is heel duidelijk. Ik zal het in scientologytaal zeggen: ‘Elke inwoner van deze planeet moet tot een helder inzicht komen. We moeten de planeet in helderheid onderdompelen.’ Als je als individu dat ultieme stadium hebt bereikt, heb je geen enkele afwijking meer. Dan ken je geen irrationele gedragingen meer, dan ben je bevrijd van je fobieën en angsten. Dan heb je eindelijk een stabiel en gelukkig levensstadium bereikt. Scientology is ervan overtuigd dat ze de enige ‘kerk’ is die de mensheid uit de klei kan trekken. En tja, om in die grote opdracht te slagen, heeft ze wel geld nodig.

Niets is gratis?

Stoffen: Dat klinkt dan zo: ‘Mijn beste, de economische realiteit van deze wereld is nu ongelukkigerwijs en spijtig genoeg zo dat er voorlopig betaald moet worden.’

Wat is er volgens u echt gevaarlijk aan scientology?

Stoffen: Ze eist totale gehoorzaamheid. Ze eist vervreemding. Ze maakt mensen enorm afhankelijk, zodat ze hen later al het geld kan aftroggelen dat ze maar wil.

Hebt u veel schade geleden?

Stoffen: In financiële termen kan ik van geluk spreken: 45.000 euro. Maar op emotioneel en persoonlijk gebied is de schade niet te overschatten. Ze hebben me daar vijftien jaar lang ont-persoonlijkt. Die mentale schade is enorm. Mijn identiteit was na vijftien jaar indoctrinatie door scientology helemaal veranderd. Mijn kritische geest was gebroken. Ik heb heel lang moeten zoeken voordat ik wat restte van mijn echte ik weer bijeen kon brengen.

ALAIN STOFFEN, VOYAGE AU COEUR DE LA SCIENTOLOGIE, PRIVé, 281 BLZ., 18,95 EURO.

DOOR ANNA LUYTEN