Oude idealen

Peter Casteels

Zal de kunst de democratie redden?

Journalisten zijn watjes. Na de ietwat onverwachte verkiezing van Donald Trump waren er maar weinig media die geen excuses publiceerden waarin een der redacteuren met hangende pootjes een oproep deed om de eigen journalistieke praktijken ter discussie te stellen. Nee, dan kunstenaars! Wat er ook misgaat in de wereld, altijd is er wel eentje te vinden die daarin het uiterste bewijs ziet voor de noodzaak van de kunsten.

Na de verkiezing van Trump was Gijs Scholten van Aschat aan de beurt. Onder de titel ‘Kunsten kunnen de democratie redden’ pleitte de acteur, die dezer dagen te zien is in De dingen die voorbijgaan van Ivo Van Hove, met de zelfverzekerdheid van een gelovige in NRC Handelsblad voor de kunsten. ‘Democratie begint bij een gezamenlijk probleem. Dat gezamenlijk opgelost moet worden’, doceerde Scholten van Aschat. ‘Voor het oplossen zijn een aantal vaardigheden nodig. Kijken, Luisteren, Begrijpen en Reflecteren. En misschien wel de belangrijkste van alle: Tijd. Tijd nemen om over iets na te denken. Eromheen lopen. Van alle kanten bezien. En dan komt de verbeelding er nog bij. Om je de oplossing te verbeelden, je voor te stellen en te verwoorden.’ En waar lukt dat beter dan ‘in het theater, de concertzaal, in het museum’?

Aan een citaat van Gandhi, een anekdote over een Japans museum en nog een laatste verwijzing naar Pessoa heeft Scholten van Aschat vervolgens genoeg om van de geopolitieke aardverschuivingen bij de Nederlandse begroting voor cultuur uit te komen. Hij roept de parlementsleden aan wie zijn schrijven is gericht op om zeker niet meer te besparen op cultuursubsidies. Zo verheven de pleidooien voor de hoge kunsten zijn, zo sterk lijken ze ook wel op bedelbrieven voor hogere budgetten.

Gijs Scholten van Aschat was niet de enige die het voor de kunsten opnam. Filosoof Rob Riemen ziet in de teloorgang van de hoge cultuur zelfs een van de belangrijkste redenen voor het succes van Donald Trump. ‘Liever een goed [televisie]programma waar maar 25.000 mensen naar kijken dan een slecht programma voor 200.000 mensen’, was het toch ook ietwat onverwachte advies dat Riemen onlangs in Knack gaf om de democratie te revitaliseren.

Kunst gaat de wereld redden, het is een oud ideaal. Klopt het ook? Als ik een gokje mag doen, zou ik er niet te veel op rekenen. Een aardige theatervoorstelling, zoals De dingen die voorbijgaan, maakt mij zielsgelukkig. Maar word ik daar een beter mens van die de verleidingen van Donald Trump kan weerstaan? Nee dus. Gelukkig heb ik ook nog mijn wekelijkse lectuur van een informatief, ruimdenkend doch kritisch nieuwsmagazine.

Peter Casteels

Zo verheven de pleidooien voor de hoge kunsten zijn, zo sterk lijken ze ook wel op bedelbrieven voor hogere budgetten.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content