Opschepperij 2.0: wees bescheiden maar niet vals

© iStock

Eigen lof stinkt. Maar iedereen wil af en toe eens opscheppen. Dus hebben we een trucje: valse bescheidenheid. Helaas stinkt die nog harder, zo blijkt uit onderzoek.

‘Ik liep net voorbij mijn reclamebord op Sunset Boulevard. Na al die jaren denk ik nog steeds: “Ben ik dat echt?” #surrealistisch’.

‘Waarom heb ik altijd winderige limousine-chauffeurs?’

‘Waarom kan ik er niet cool uitzien wanneer ik Tom Hanks ontmoet en hij me zijn Emmy geeft? In plaats daarvan raak ik zo opgewonden en zie ik eruit als een idioot’

Dit is een zeer beknopte bloemlezing uit de twitteraccount @Humblebrag, die de – intussen overleden – Amerikaanse komiek Harris Wittels bijhield. Hij retweette boodschappen van bekende en minder bekende Amerikanen (voor de geïnteresseerden: bovenstaande tweets komen respectievelijk van dragqueen en zanger RuPaul, olympisch schaatskampioen Evan Lysacek en actrice Olivia Munn) die één ding gemeen hadden: valse bescheidenheid.

Opschepperij 2.0: wees bescheiden maar niet vals
© Bart Schoofs

Het is makkelijk om al die sterren uit te lachen met hun verpakte opschepperij, maar misschien moeten we eerst eens in eigen boezem kijken. Uit een recent onderzoek aan de Amerikaanse universiteiten van Harvard en North Carolina blijkt dat 70 procent van de proefpersonen zich een recent geval van humblebragging (valse bescheidenheid) kon herinneren. Er zijn twee soorten bekend: opschepperij vermomd als klacht (de winderige chauffeurs zijn een perfect voorbeeld) en opschepperij vermomd als bescheidenheid ( ‘Ben ik dat echt?’ kan tellen). Uit het onderzoek bleek dat de humblebraggers minder sympathiek worden bevonden, minder competent lijken en minder gedaan krijgen van anderen. Het is zelfs beter om onomwonden op te scheppen, aldus de onderzoekers. Dan ben je tenminste eerlijk.

Roze bril

Dit lijkt weer zo’n typisch mediageniek flutonderzoekje, maar volgens Alain Van Hiel, professor sociale psychologie (UGent) is het wel degelijk geloofwaardig. ‘Het is verschenen in een toptijdschrift binnen ons vakgebied, en de onderzoekers hebben de materie grondig onderzocht. Maar het is natuurlijk wel catchy, omdat het zo herkenbaar is. We kennen allemaal mensen die vals bescheiden zijn. En we weten ook allemaal hoe irritant dat is. In de literatuur – en in het dagelijkse leven – is genoegzaam bekend dat opschepperij géén manier is om je sympathiek te maken. En valse bescheidenheid is gewoon een andere versie van opschepperij. Alleen hangt er nog een andere component aan vast: hypocrisie. Het is een (niet al te doordachte) poging om mensen op een verkeerd been te zetten. Al nemen veel humblebraggers ook zichzelf in het ootje. Sommigen denken oprecht dat hun gedrag niet opvalt. Nog een andere groep beseft niet eens dat ze aan het opscheppen zijn. Ze maskeren hun opschepperij voor zichzelf.

Opschepperij 2.0: wees bescheiden maar niet vals
© Bart Schoofs

Dat maakt deel uit van de menselijke psyche: we kijken over het algemeen door een tamelijk roze bril naar onszelf. Als we iets verwezenlijken, danken we dat aan hard werk of talent. Terwijl we tegen anderen vaak zeggen dat ze geluk hebben gehad. Vanuit de psychologie is dat functioneel, het geeft ons een goed gevoel. De enigen die een echt realistisch zelfbeeld hebben, zijn mensen met een depressie. Maar dat kun je moeilijk aanraden. Een beetje zelf-opwaardering kan geen kwaad. Natuurlijk mag de slinger niet doorslaan, want dan zul je nog maar weinig vrienden overhouden.’

Valse bescheidenheid is een vorm van strategische zelfpresentatie, legt Van Hiel uit. ‘Heel wat mensen proberen het beeld dat anderen over hen hebben positief bij te sturen. Traditioneel willen de meeste mensen twee dingen: ‘get along’ (goed met anderen opschieten) en ‘get ahead’ (vooruitkomen). ‘We willen onszelf dus als competent en geliefd in de sociale markt zetten. Door anderen te prijzen, bijvoorbeeld, én onszelf te verkopen.’ En daar kan opschepperij best bij helpen. ‘Iemand die zichzelf subtiel kan aanprijzen – of beter nog: laten aanprijzen door een ander – krijgt meer gedaan dan iemand die altijd nederig is. Maar het is zaak goed te doseren.’ Dat is iets wat we moeten leren, zeker in tijden van Twitter en Facebook. ‘Dat zijn gedroomde kanalen voor zelfpresentatie: je kunt er enkel je successen laten zien. Het verbaast me niet dat daar zo veel humblebraggers rondlopen.’ Al is het dus beter om dan gewoon rechtuit op te scheppen. #jadatbenikecht!#jaikrijmetlimousines!

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content