De filosoof heeft uitgesproken pro-Palestijnse standpunten, de gewezen politicus is een overtuigd zionist. Antwerpenaren Ludo Abicht en André Gantman gingen met elkaar de dialoog aan over het uitzichtloze conflict tussen Israëli’s en Palestijnen, dat ook hier te lande de discussies aantast.

‘Met mijn neef, die in het Franse Saint-Malo aan het hoofd van de Joodse gemeenschap staat, kan ik over alles praten, behalve over Israël’, zegt Ludo Abicht.

Onlangs nam André Gantman deel aan een debat over de veiligheidsmuur die de Israëli’s hebben opgetrokken langs de grens met de Westelijke Jordaanoever. Een man in het publiek, duidelijk een overtuigd moslim, stelde hem de vraag: ‘Hebt u nog menselijk bloed in de aderen?’

Het zijn maar twee voorbeelden van de manier waarop ook in West-Europa het conflict tussen Israeli’s en Palestijnen de geesten heeft aangestoken. Filosoof Ludo Abicht en gewezen liberaal politicus André Gantman – beiden verbonden met de Joodse gemeenschap, de een al nauwer dan de ander – maken zich daar zorgen over. Ze bogen zich over het probleem tijdens een radiodebat op Klara. En dat leidde tot het boek Israël-Palestina. Tweespraak over oorzaken en oplossingen (uitg. Pelckmans, 2009).

Veel verder dan de zogenaamde tweestatenoplossing, een onafhankelijk Pales-tina naast het onafhankelijke Joodse Is-raël, reikt hun eensgezindheid niet. Al blijft Gantman, ook in het boek, optimistisch: ‘Onderhandelen doe je nooit met vrienden. Doch eens onderhandelingen starten, op basis van wederzijdse erkenning, is alles mogelijk.’

Volgens André Gantman heeft Israël alvast één oorlog verloren: de mediaoorlog. ‘Wereldwijd wordt Israël beschouwd als een staat die ongeoorloofde wapens inzet en zich aan mensenrechten vergrijpt, waar zelfs apartheid heerst. Na een bombardement in Pakistan, uitgevoerd met een Amerikaanse drone, zei een VRT-commentator: Obama gebruikt nu zelfs de methodes van Israël om doelgericht vijanden uit te schakelen. Dat noem ik de mediaoorlog.’

Ludo Abicht: ‘In de VS, waar de media geen kritiek durven te geven op Israël, gaat het helemaal anders toe. Daar lees je alleen in kleine, marginale blaadjes kritiek op het Israëlische optreden. In die zin hebben de Israëli’s de mediaoorlog níét verloren. Het is wel juist dat het, na de oorlog in Gaza, voor Israël veel moeilijker is geworden om zijn boodschap aanvaard te krijgen. Wie eerst ontkent fosforbommen te hebben gebruikt en dat uiteindelijk toch toegeeft, die heeft inderdaad een probleem van geloofwaardigheid.’

In september 2009 publiceerde de Zuid-Afrikaanse rechter Richard Goldstone zijn VN-rapport over wandaden gepleegd tijdens de Gazaoorlog. Dat heeft in Israël voor grote beroering gezorgd.

André Gantman: Wat in die turf van 500 bladzijden van Goldstone duidelijk naar voren komt, is de dictatoriale manier waarop Hamas de Palestijnen onderdrukt.

Ludo Abicht: Ik ben geen vriend van Hamas, maar je moet dat rapport wel helemaal lezen en het vooral ernstig nemen. Er worden daar oorlogsmisdaden, begaan door beide kampen, aangeklaagd. Waarom kunnen beide partijen dat niet onder ogen zien en op basis daarvan aan de onderhandelingstafel gaan zitten?

Gantman: De conclusie van Gold-stone is een vrijgeleide voor terroristen. Het rapport stelt dat Hamas een dictatoriaal regime handhaaft en tegenstanders martelt – dat staat er met zoveel woorden in. Wat concludeert Goldstone? Aan de infrastructuur van Hamas mag niet geraakt worden, want die maakt deel uit van de autoriteit van het land. Ja, dan wordt terreur terugdringen onmogelijk. Het grootste aantal burgerslachtoffers maakt de politie van Gaza. Die politiemensen behoren tot Hamas, want al wie bij de veiligheidsdiensten tot de Fatahvleugel behoorde, werd opgesloten en gemarteld. Maar, zegt Goldstone, je mag de politie niet beschouwen als een instrument van Hamas. Hoezo?

Abicht: Laten we toch niet vergeten dat Hamas grotendeels een creatie is van Israël, van de Israëlische geheime dienst. Maar Hamas heeft zich uiteindelijk tegen Israël gekeerd en allengs de Palestijnse infrastructuur overgenomen. Hamas heeft vreselijke kanten, maar het is intussen wel legitiem aan de macht gekomen. Er zit nu niets anders op dan met Hamas te praten.

Ook al wordt Hamas nu voortgestuwd door nog extremere, met Al-Qaeda gelieerde groepen?

Abicht: Toen de PLO werd uitgeschakeld, kreeg Hamas carte blanche. Nu Hamas geïsoleerd raakt, zullen andere, extremere krachten zich manifesteren.

Waarom Israël nooit een ernstige poging ondernam om tot zaken te komen met de Palestijnen rond Faisal Husseini en Hanan Ashrawi blijft een raadsel. Terwijl het nooit duidelijk was wat de corrupte Yasser Arafat en zijn naaste handlangers echt in de zin hadden.

Gantman: Arafat was de chef. Met hem zijn de Oslo- en Washingtonakkoorden tot stand gekomen. Er ontstond een graad van vertrouwen tussen Yasser Arafat, Yitzhak Rabin en Shimon Peres. Er heerste een sfeer van optimisme. Er waren Palestijnse investeerders in Israël. Duizenden Palestijnse pendelaars kwamen niet alleen van de Westelijke Jordaanoever maar ook uit Gaza naar Israël werken. Maar na Oslo gingen andere krachten aan het werk. In geen tijd was die optimistische sfeer weg. En het ging van kwaad naar erger. Ineens nam het aantal terroristische acties in Is-raël vanaf het grondgebied van de Palestijnse Autoriteit toe. De Israëli’s hebben Arafat, die een discours hield voor de eigen mensen en een heel ander voor het Westen, de wacht aangezegd: of je heb de leiding, of je hebt die niet.

Arafat had een einde kunnen maken aan de aanslagen. Vergelijk het met David Ben-Goerion en Menachem Begin. Begin had zijn paramilitaire Irgun. Ben-Goerion aanvaardde dat niet. Daarom liet hij na de onafhankelijkheid in juni 1948 het schip de Altalena, dat voor de Irgun wapens aanvoerde, kelderen. Iets vergelijkbaars heeft Arafat nooit gedaan.

Abicht: Want onderhandelen is toegeven en Israël is daar niet toe bereid. Oslo was dan ook een bedrog, daar had Edward Saïd gelijk in. In Oslo werd een kleine toegeving gedaan. Het echte gesprek kwam er nooit. Ook hier misrekenden de Israëli’s zich. Want wat sommigen onder hen ook mogen denken, die Palestijnen trekken nooit weg. Indien men het Joodse karakter van Israël wil bewaren, dan moet alles worden ondernomen om een leefbare, niet-bedreigende Palestijnse staat toe te laten. Ik begrijp niet waarom de Israëli’s daar niet alles aan doen. Waarom die wegversperringen? Waarom die dagelijkse vernederingen bij de controles van oude Palestijnse mannen en vrouwen door jonge Israëlische militairen?

Pater Frans Bauwens, die al jaren in Jeruzalem woont, zei me ooit niet te begrijpen dat de Israëli’s niet beseffen wat eergevoel betekent voor de Palestijnen. In de oude stad van Jeruzalem zie je jonge, arrogante chassidim, beschermd door militairen, Palestijnen omverlopen. Fanatieke snotneuzen zijn het, die de joodse godsdienst misbruiken. De Israëlische regering mag dat niet tolereren.

Gantman: Er bestaat inderdaad een latent conflict binnen de Joodse bevolking. En dat is twee jaar geleden naar buiten gekomen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Toen hebben alle niet-confessionele partijen in Jeruzalem één kandidaat in stelling gebracht tegen de orthodoxen. Tal van Israëli’s, oprechte zionisten, hebben moeite met die strikt religieuze nederzettingen.

Ik hoop echt dat er vrede komt. Doch dit is een volgend conflict tussen die twee delen van de Israëlische bevolking.

U bent het niet met Gantman eens dat het conflict in het Midden-Oosten ook het antisemitisme in Europa aanwakkert?

Abicht: Elke vorm van antisemitisme moet worden bestreden. Maar ik ben het oneens met het blad Joods Actueel, dat elke kritiek op Israël afdoet als een vorm van antisemitisme.

Gantman: Hoewel, sommige van die demonstraties voor de bewoners van Gaza waren toch duidelijk anti-Joods. ‘Hamas, Hamas, Joden aan het gas! Dood aan de Joden.’ Die slogans liegen er niet om. Wat mij stoort is dat diegenen die, ook in het linkse kamp, betogen tegen het optreden van Israël, dáár niet tegen protesteren. Een beetje consequentie zou hier niet misstaan.

ludo abicht & andré gantman, israël-palestina, 2009, uitgeverij pelckmans, 168 blz., 17,50 euro.

DOOR RIK VAN CAUWELAERT