Anna Luyten Freelance journaliste

De 88-jarige Doris May Taylor zat vorige week donderdag, 11 oktober, in een zwarte taxi. Ze reed met haar zieke zoon Peter terug naar huis na een bezoek aan het ziekenhuis. Onderweg had ze nog verse groenten gekocht. Die puilden uit de blauwe plastic draagtasjes op de achterbank. Toen de taxi haar straat in een wijk met voortuintjes in Noord-Londen inreed, zag ze een heleboel cameramannen op de stoep. ‘Ze zijn vast een soap, of misschien wel een aflevering van Inspector Morse aan het filmen’, dacht ze. Plots trok een man de deur van de taxi open.

‘U hebt de Nobelprijs gewonnen!’ riep hij.

‘O, Christus…’ zei Doris May Taylor.

‘De heldendichteres van de vrouwelijke ervaring, die met scepsis, vuur en visionaire kracht een verdeelde beschaving onder de microscoop heeft gelegd’, zo had de jury haar enkele uren eerder beschreven.

Toen ging ze op de drempel voor haar huis zitten, de benen wijd open, en zei: ‘Het is de meest glamoureuze prijs, een prijs met veel prestige. Ik ben er blij mee.’

‘Had u het verwacht?’ vroegen de reporters.

‘Natuurlijk had ik het niet verwacht. Ik sta al veertig jaar te boek als een mogelijke kanshebber.’

‘De prijs voor een vrouw!’ riepen ze.

‘Het is goed om de elfde vrouw op de lijst van Nobelprijswinnaars Literatuur te zijn, maar ik denk niet dat het niet nuttig is om over schrijvers te spreken in termen van mannelijk of vrouwelijk’, was haar antwoord.

Doris May Taylor, alias Doris Lessing, is de auteur van meer dan 50 romans, verhalenbundels en essays. Ze werd in 1919 in het toenmalige Perzië, het huidige Iran, geboren. Toen ze zes was, verhuisde ze met haar Britse ouders naar Zuid-Rhodesië, het huidige Zimbabwe. Op haar 20e trouwde ze met Charles Wisdom, met wie ze twee kinderen kreeg. Later zou ze schrijven hoe verstikkend ze het huwelijk vond. En hoe dodelijk de wurggreep van de eisen die vrouwen aan de invulling van elkaars moederschap stellen. Ze liet haar man en haar twee kinderen achter. In 1943 trouwde ze met Gottfried Lessing, de latere Duitse ambassadeur van Uganda. Na een tweede scheiding verhuisde ze in 1949 met haar zoon Peter naar Londen. Toen ze op de boot stapte, had ze 150 pond bij zich en het manuscript van haar eerste roman, Het zingende gras.

Met dat boek, waarin ze het blanke racisme in Rhodesië aanklaagt, werd ze beroemd. Ze beschrijft er onomwonden de relatie in van de vrouw van een blanke boer met haar zwarte bediende. Ook in haar tussen 1952 en 1969 verschenen autobiografische serie Kinderen van het geweld speelde Afrika een grote rol. Haar uitgesproken antiapartheidsstandpunten maakten haar tot 1995 persona non grata in Zuid-Afrika. Lessing heeft zich als schrijfster altijd bewust met politiek ingelaten. Begin jaren vijftig werd ze lid van de communistische partij in het Verenigd Koninkrijk. In 1954 keerde ze die partij de rug toe.

Met Het gouden boek, haar beschrijving van het leven van de fictieve Anna Wulf, brak Lessing in 1962 helemaal door. Anna Wulf is een schrijfster die een writer’s block heeft, besluit in vijf notitieboekjes haar gedachten en dagelijkse ervaringen neer te pennen, en zo andere blokkades weet te overwinnen.

Sinds Het gouden boek is Lessing een boegbeeld van het feminisme. Zelf heeft ze zich altijd wat afzijdig gehouden van dat feministische schip. ‘Wat de feministen van mij willen, is iets wat ze niet hebben onderzocht, want het is religieus. Zij willen dat ik getuigenis afleg. Wat ze mij het liefst zouden willen horen zeggen, is: “Ha mijn zusters, ik sta zij aan zij met jullie in jullie strijd richting de gouden dageraad, waar al die beestachtige kerels er niet meer zullen zijn.” Willen ze echt dat mensen simpele uitspraken doen over mannen en vrouwen?’ zei ze twintig jaar na het verschijnen van dat boek in een interview met The New York Times.

Haar meest recente boek is de eerder dit jaar verschenen roman The Cleft. Hij speelt in een oertijd waar vrouwen vreedzaam naast elkaar leven. Tot er op onverklaarbare wijze jongetjes worden geboren in de gemeenschap.

Anna Luyten

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content