Het surrealisme is een kunststroming die niet mooi oud wordt. Narcisme is de meest beoefende vorm van voyeurisme. Zou ik, als de een of andere zeventiende-eeuwse Fransman, me voortaan kunnen beperken tot het opschrijven van maximes? Misschien beviel de laatste roman van Dirk Verbruggen me daarom zozeer: de hoofdpersoon van Goede Papieren is een jezuïet uit het mooie Namen die als schooldirecteur in Mechelen belandt, Nederlands probeert te leren, met zijn ziel onder zijn arm rondsjokt, Jupilers drinkt in cafés en doelbewust maximes verzamelt. Gewoon, om over na te denken. ‘In grote zaken is het al genoeg om je goede wil te laten zien.’ Die roman leerde me iets: een Naamse jezuïet is intussen een exotischer literaire verschijning dan een asielzoeker, importbruid of vrouw met genitale verminkingen. Kortom, België is voor Belgen exotischer dan het buitenland. Goed nieuws, slecht nieuws? En misschien verlang ik er wel even erg naar als een asielzoeker: een stabiel vaderland, met een tikje, een snufje, niet meer dan een wolkje nationale trots en een beetje kennis van de plaatselijke geschiedenis.

Voor de toegangspoort van het stadsarchief stond een vrachtwagen geparkeerd met het opschrift: ‘ Tout pour la destruction de vos archives – Alles voor de vernietiging van uw archieven’. Terwijl ik deze aanblik nog zat te overdenken, werden me de protocollen van notaris Peter Fabri onder de neus geschoven. Een dikke bundel documenten, gebonden in perkament. Het jaar 1589. Welke klerk doopte dag in dag uit een ganzenveer in de inkt, hoe leefde de persoon die deze bladzijde schreef, waar woonde hij in de stad? Verdiende hij een hongerloontje? In elk geval, op 4 september 1589 was de aanleiding tot schrijven nogal vrolijk – geen vrekkentestament, geen erfeniskwestie, maar een huwelijkscontract. De toekomstige bruidegom was achtentwintig, zijn aanstaande tweeëntwintig. Ze waren opgegroeid in dezelfde straat, de Keizerstraat. Jonker Nicolaas Rockox en jonkvrouw Adriana Perez kwamen eerlijk zaken doen met elkaar, de ontvangstkamer van de notaris geurde toen misschien naar de reukwaren in de pomanders van de dames. Droegen ze fluweel of satijn? Rockox was vergezeld door zijn moeder en twee neven, Frans en Jacob Dassa; Adriana bracht haar vader mee, haar schoonbroer Martin Perez de Baron (een snob die nadrukkelijk eiste dat zijn adellijke titel of wat daarvoor moest doorgaan in het contract vermeld zou worden), haar tante Adriana van de Werve en haar nicht Beatrix Ortez. Er werd waarschijnlijk blij gebabbeld, misschien een kleine versnapering gebruikt. Adriana had een schatkist aan juwelen in te brengen, Nicolaas liet stoer iets stipuleren over zijn wapens, zijn harnas en zijn paard. Hij maakte werk van een zwierige signatuur, zij schreef met vaste hand haar naam en de gedachte dat zij deze bladzijde hebben aangeraakt zoals ik het doe, ontroert me. De volgende dag trouwden ze, in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. En toen konden ze schilderijen van Rubens beginnen te verzamelen en bijzondere planten voor in hun stadstuintje en goede tonnen voor in de wijnkelder.

Geschiedenis bestaat niet; geschiedenis is overal. Later passeer ik het gebouw waar de eerste Antwerpse Berg van Barmhartigheid – zeg maar pandjeshuis – geopend werd in 1620. In de Venusstraat, op een steenworp afstand van de weelderige Keizerstraat vol burgemeesters en sinjoren en topschilders. Ik zou ze willen horen, de voetstappen van de mensen die hier iets kwamen belenen. En wat beleenden ze dan? Driehonderdnegenen- tachtig jaar later, tijdens het blauwe uur, drinken we een cappuccino op een terras, plotseling lijkt het minder vanzelfsprekend, meer een privilege. Daarna ontmoet ik een vrije, gelukkige vrouw en dat, waarde lezer, maakt bij uitstek gelukkig.

Leen Huet is schrijfster en bekijkt details in historisch perspectief.

door Leen Huet

De gedachte dat zij deze bladzijdehebben aangeraakt zoals ik het doe, ontroert me.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content