Ex-adviseur George W. Bush: ‘Donald Trump brengt de democratie beetje bij beetje schade toe’

© GF

Volgens auteur David Frum bedreigt Donald Trump de Amerikaanse democratie. ‘Het kan gevaarlijk worden.’

Een jaar geleden waarschuwde de Canadees-Amerikaanse conservatieve denker David Frum dat Amerika in een autocratie dreigt te veranderen. In Trumpocracy: The Corruption of the American Republic schept de voormalige adviseur van George W. Bush een dystopisch beeld van de Amerikaanse democratie, waarin een familiedynastie het Witte Huis regeert, en het Amerikaanse volk te cynisch blijkt om daartegen in verzet te komen.

Voorlopig lijkt Trump niet over het concentratievermogen te beschikken om veel gedaan te krijgen. Hebt u zijn talent voor autoritarisme overschat?

David Frum: Het moderne autoritarisme is minder spectaculair dan de ineenstorting van de democratie in de jaren dertig. Regeringsleiders als Vladimir Poetin in Rusland of Viktor Orban in Hongarije hebben geen geschifte ideaalbeelden zoals Hitler, Mussolini of Stalin. Moderne autocraten zijn dieven.

Ze worden vooral gedreven door hebzucht, zegt u.

Frum: Ja, ze proberen de democratische instellingen ook niet volledig onderuit te halen. Ze brengen die beetje bij beetje schade toe.

De geheime diensten en het leger houden informatie voor de president achter en weigeren sommige bevelen uit te voeren.

Ondanks Trumps aanvallen op de media, het gerecht en de geheime diensten houden de instellingen toch prima stand?

Frum: Het is inderdaad zo dat rechtbanken behoorlijk resistent zijn voor zulke veranderingen. Tegelijk heeft Trump de onafhankelijkheid van het ministerie van Justitie en de FBI zwaar beschadigd. Hij heeft FBI-directeur James Comey ontslagen om het ‘Rusland-ding’ te laten verdwijnen.

Hoe moet de Republikeinse Partij, waarvan u lid bent, omgaan met een president als Trump?

Frum: Ik zie drie scenario’s. In het beste geval ontwikkelen we ons tot een centrumrechtse partij die de welvaartsstaat aanvaardt. Een tweede mogelijkheid is een partij op maat van Paul Ryan, die op economisch vlak een extreem individualisme voorstaat. Alleen is daarvoor geen meerderheid te vinden. Dat brengt ons bij het derde scenario, waarin we momenteel vastzitten: een partij met radicaalkapitalistische, libertaire hardliners die ondemocratische middelen gebruiken om hun plannen door te drukken.

Gelooft u dat Donald Trump de Amerikaanse democratie onherstelbare schade kan toebrengen?

Frum: Vooral voor het buitenlands beleid lijkt de schade moeilijk herstelbaar. Onze relaties met Zuid-Korea zullen nooit meer dezelfde zijn, het land zal zijn veiligheid op een andere manier moeten organiseren. Ook onze verhouding met Europa heeft zware averij opgelopen, vooral nu het Verenigd Koninkrijk niet langer lid blijft van de EU.

Wat moet er gebeuren om de democratische instellingen te versterken?

Frum: We hebben burgerlijk engagement nodig. Als de president en de Republikeinse Partij de integriteit van de FBI en van speciaal aanklager Robert Mueller aanvallen, moet dat een politieke prijs hebben. Bij de geheime diensten en het leger zie je een gevaarlijke distantiëring. Sinds Trumps aantreden houden ze informatie voor de president achter en weigeren ze sommige bevelen uit te voeren. De minister van Defensie heeft onlangs tussen de regels door gesuggereerd dat de president de waardigheid van het ambt mist. Dat kan kloppen. Maar als het leger zich aan de burgerlijke controle onttrekt, kan het gevaarlijk worden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content