‘Maar de protestantse kerken zijn ook leeg’

© Eric de Mildt

Tegen 2020 zullen er nog 400 priesters zijn voor 1800 Vlaamse parochiekerken. En dat aantal zal snel slinken, want hun gemiddelde leeftijd ligt nu al boven de 75. ‘Zoveel parochies in stand houden is niet houdbaar. Fusies dringen zich op.’

‘De roomse luxe waarbij een modale gemeente over een priester en twee onderpastoors beschikt, is definitief voorbij’, zegt godsdienstsocioloog Wim Vandewiele (KU Leuven), ‘en ook de import van priesters zal het tij niet kunnen keren.’ Een kleine 1000 Vlaamse kerken zijn geheel of gedeeltelijk als monument beschermd; 130 daarvan staan op de wachtlijst voor renovatie, 43 kerken zijn ondertussen aan de eredienst onttrokken. ‘Die gebouwen een nieuwe bestemming geven kan een oplossing zijn, maar je moet realistisch blijven. Neem Antwerpen: 72 kerkgebouwen. Daar kunnen een drietal culturele centra uit ontstaan, maar ook niet meer.’ Knack sprak met drie zielzorgers die tot wel 15 parochies bedienen.

'Maar de protestantse kerken zijn ook leeg'
© Eric de Mildt

‘Focus niet alleen op de lege stoelen’ Hendrik De Leersnijder (69)

Dentergem, Oeselgem, Markegem en Wakken: 4 West-Vlaamse parochies, 4 eucharistievieringen per weekend. Is dat veel? ‘Ik zeg tegen de mensen: wees toch modern, we zijn niet meer halverwege de vorige eeuw, in één parochie is er niet meer genoeg te doen. Bovendien voel ik me sinds mijn recente hartoperatie tien jaar jonger.’

Zijn wekker loopt elke dag om halfzeven af, maar dat hoort de pastoor zelden. Doorgaans is hij al om halfzes uit bed en hij is voortdurend op pad. ‘De parochie bevindt zich niet alleen in de kerk, christen zijn is veel meer dan liturgie. Het gaat om de waarden: de solidariteit, het evenwicht tussen leiden en luisteren. Ik zou willen dat er niet aldoor werd gefocust op de lege kerkstoelen. Kijk naar huwelijken, communies en begrafenissen: daar komen nu veel meer mensen op af, en ze blijven tot het einde.’

‘Die lege stoelen zijn overigens een normale evolutie: de kerk had het monopolie op de vrije tijd van de burgers, tot er in de jaren zeventig nieuwe tempels werden gebouwd. Culturele centra, recreatiegebieden, vrijetijdsacademies. Is dat een slechte zaak? Geenszins. Zo vorm je gemeenschappen, en dat is fundamenteel christelijk.’

‘Laat getrouwde vrouwen en mannen priester worden’ PatrickMaervoet (59)

15 kerken in het Vlaams-Brabantse Kortenberg, Kampenhout en Herent. Minstens 3 (wisselende) eucharistievieringen tijdens het weekend, tal van pastorale opdrachten tijdens de week. ‘Ik geloof rotsvast in de 2000 jaar oude evangelische boodschap, en tegelijk meen ik dat het onze kerk in al haar geledingen aan realisme ontbreekt. Zelfs met de hulp van diakens, pastorale medewerkers en vrijwilligers is het in stand houden van zoveel parochies niet wenselijk of houdbaar. Fusies dringen zich op. In de steden is dat proces al volop bezig, op het platteland ligt het moeilijker. Sommige gelovigen zijn boos of triest. Een kerk loslaten is een gevecht tussen gevoel en rede, een rouwproces, maar dat betekent niet dat er op die plek geen gelovig leven meer kan zijn. Vanaf volgend jaar wordt in de Sint-Laurentiuskerk in Veltem bijvoorbeeld een voedselbank ondergebracht, waardoor het christelijke verhaal er een vervolg krijgt.’

Hendrik De Leersnijder (69)
Hendrik De Leersnijder (69)© Eric de Mildt

‘Kunnen buitenlandse priesters ons helpen? Ik denk dat ze dan hier moeten worden gevormd. Om als westerse kerk geloofwaardig te blijven, horen we het priesterambt te verbreden naar getrouwde mannen en vrouwen. Zal dat gebeuren? Ach, de Muur van Berlijn is toch ook ooit gevallen?’

‘De kerk heeft een gigantisch communicatieprobleem’ Rik Palmans (75)

Al iets meer dan een halve eeuw is Rik Palmans priester. Momenteel gaat hij in 12 kerken in Tongeren voor. In de al eeuwig in de steigers staande basiliek is dat elk weekend, in de andere kerken tweewekelijks of maandelijks. De gemiddelde leeftijd van het publiek in de eucharistie is zeventig. ‘Ik maak me daar grote zorgen over, ja. Als je een boodschap wilt uitdragen, heb je daar mensen voor nodig. De kerk heeft een gigantisch communicatieprobleem en we krijgen het niet opgelost. En al die pedofilieschandalen, in een zo puriteins instituut als het onze, hebben ook niet geholpen. Ik geloof niet dat het probleem in het celibaat ligt – wat mij betreft mogen priesters trouwen en vrouwen tot priester worden gewijd. Maar kijk naar de protestantse gemeenschappen: hun kerken zijn evengoed leeg.’

PatrickMaervoet (59)
PatrickMaervoet (59)© Eric de Mildt

‘Dit najaar moet ik opnieuw mijn ontslag aanbieden. Ik weet al wat de bisschop zal zeggen: “Zou je niet nog een paar jaar voortdoen?” “Als Jij dat wilt, zo bid ik elke dag tot onze Lieve-Heer, dan doe ik dat graag. Maar dan moet Jij mij de fysieke kracht geven.” En mijn vrienden weten dat ze me moeten waarschuwen als ik begin te zeveren. Zelfbescherming, hè. Gelukkig houdt mijn werk me jong. Dat heeft met een oud woord te maken: idealisme.’

'Maar de protestantse kerken zijn ook leeg'
© Eric de Mildt
Rik Palmans (75)
Rik Palmans (75)© Eric de Mildt
'Maar de protestantse kerken zijn ook leeg'
© Eric de Mildt
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content