De vertrokken minister van Economie Macron doet het goed in de peilingen, terwijl de dagen van president François Hollande definitief geteld lijken te zijn. Of kan er nog een wonder plaatsvinden?
Fransen beschouwen zichzelf graag als een volk met voorliefde voor inhoud, zeker in de politiek, maar in de praktijk is er bijna geen natie in Europa waar de poppetjes – en niet zozeer hun ideeën – dermate centraal staan als bij de zuiderburen. Het land kent de eigenaardige gewoonte om hooguit een maand na de presidentsverkiezingen volop te speculeren over wie de vólgende president kan worden, vijf jaar later. Zelfs ‘2022’ is een verkiezingsjaar dat al een tijdlang rondzingt in politiek en media.
Inmiddels is het nog iets meer dan een halfjaar aftellen tot de aanstaande élection reine (de koningin onder de verkiezingen) en neemt de kans toe dat de peilingen en speculaties aan betrouwbaarheid en relevantie winnen.
Een blik op de voornaamste kanshebbers doet vermoeden dat Frankrijk ook de komende jaren niet ingrijpend zal veranderen. De kans is groot dat Marine Le Pen van het extremistische Front National de beslissende tweede ronde haalt, maar juist heel klein dat ze daarin meer dan de helft van de kiezers achter zich zal kunnen scharen. De geesten zullen wellicht verder ‘gelepeniseerd’ raken, haar formele macht blijft beperkt.
De centrumrechtse kandidaat Alain Juppé geldt voorlopig als voornaamste kanshebber op het hoogste ambt. Hij was twintig jaar geleden al eens premier onder president Jacques Chirac, toen zijn ambitieuze hervormingsagenda strandde in maandenlange straatprotesten. Ook oud-president Nicolas Sarkozy heeft goede papieren om het Elysée weer te veroveren, al wordt hij geplaagd door een reeks schandalen waarin hij is verwikkeld en de mogelijke juridische gevolgen daarvan. Beiden zullen het tegen elkaar opnemen in een rechtse voorverkiezing in december, die een nek-aan-nekrace belooft te worden.
Nieuwe ster
Op centrumlinks, waar president François Hollande niet automatisch opnieuw kandidaat is en waar begin volgend jaar ook voorverkiezingen plaatsvinden, is er wel een relatief onbekende nieuwe ster aan het firmament: Emmanuel Macron. Hij was tot eind vorige maand minister van Economie, doet het goed in de peilingen en heeft laten doorschemeren dat hij weinig voelt voor deelname aan de linkse voorverkiezing. Hij doet liever mee als onafhankelijke kandidaat in het politieke midden.
Het lijkt een schier onmogelijke opgave. Macron is een succesvol oud-zakenbankier en staat te boek als liberaal, kwalificaties die weinig Fransen – zeker op links – weten te waarderen. Hij is pas 38 jaar, piepjong in de Franse gerontocratie, waar vijftigers in de politiek als jonge honden worden gezien.
Bovendien is een doorbraak vanuit het politieke midden in de moderne Franse geschiedenis telkens onmogelijk gebleken. En Macron zou wel eens geduchte concurrentie kunnen ondervinden van de huidige premier Manuel Valls, die zijn ambities ook nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. Ideologisch ontlopen beiden elkaar niet veel, maar hun karakters botsen regelmatig.
En maakt Hollande, wiens presidentschap doorgaans als een complete mislukking wordt beschouwd, nog enige kans zijn zetel te behouden? Volgens de peilingen gaat hij aan de leiding in de linkse voorverkiezing, maar zal hij er niet in slagen Le Pen én de rechtse kandidaat achter zich te laten, waardoor hij de beslissende tweede ronde zou mislopen.
Hollande heeft de afgelopen vierenhalf jaar de meeste indruk gemaakt in zijn internationale beleid en als staatsman op het moment dat Frankrijk in het hart werd aangevallen door moslimterroristen. Het ligt echter niet voor de hand dat het buitenlandbeleid een beslissende rol zal spelen in de campagne en de dreiging van terrorisme is electoraal meestal gunstiger voor het Front National en wellicht ook voor Sarkozy, die zich opnieuw als rechtse havik opstelt.
Toch is het te vroeg Hollande helemaal af te schrijven. Economisch gaat het langzaam maar zeker wat beter met Frankrijk – en dat is vaak van groot belang voor kiezers. Bovendien geloofde in de aanloop naar de vorige verkiezingen ook bijna niemand in Hollandes kansen – Dominique Strauss-Kahn was de gedoodverfde favoriet. In een half jaar kan nog veel gebeuren.
Olivier van Beemen
In de aanloop naar de vorige verkiezingen geloofde ook niemand in Hollandes kansen.
