Michel Vandersmissen
Michel Vandersmissen Redacteur van Knack

Eén zieke bejaarde op drie zou nog liever sterven dan naar een woon-zorgcentrum te verhuizen. Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek waarbij aan ernstige zieke ouderen werd gevraagd hoe ze tegenover hun levenseinde staan.

De universiteit van Pennsylvania (VS) verrichtte in 2015 een zeldzaam en opmerkelijk onderzoek. Aan 180 zieke patiënten vroeg het onderzoeksteam wat ze zouden verkiezen: de dood (euthanasie) of voortleven met een aantal medische beperkingen. Alle patiënten waren zestig jaar en ouder en leden aan ernstige ziektes zoals hartkwalen en longaandoeningen. Ter verduidelijking: in de VS is euthanasie niet toegelaten. Het kan enkel in België, Nederland, Luxemburg en recent ook in Canada.

De resultaten zijn heel opvallend. 69 procent van de patiënten vindt blaas- en darmincontinentie erger dan of even erg als sterven. 67 procent sterft liever dan volledig afhankelijk te zijn van buisjes om te kunnen ademen. Wim Distelmans, professor palliatieve geneeskunde aan het UZ Brussel, vindt het Amerikaanse onderzoek bijzonder origineel.

‘De Belgische wetgever bepaalde dat de patiënt zelf mag aangeven wanneer hij ondraaglijk lijdt, alleen wordt hem die vraag haast nooit gesteld. Het is natuurlijk niet evident en ethisch vrij delicaat om als wetenschapper bij een zwaar zieke patiënt binnen te stappen en te vragen of hij liever zou sterven dan behandeld te worden.’

Het onderzoek bevestigt wat hij leest op de registratieformulieren bij de euthanasiecommissie. ‘Daarin wordt aan de patiënt gevraagd waarom hij of zij euthanasie aanvraagt. Dan merk je dat het vaak niet met pijn te maken heeft, maar wel met het verlies aan zelfredzaamheid en waardigheid, zoals bij incontinentie.’

Het Amerikaanse onderzoek leert ook dat de helft van de patiënten liever sterft dan de rest van zijn dagen aan bed gekluisterd te zijn. Ook hulpeloosheid, geestelijke verwarring, een voortdurende zorgbehoefte en volledige afhankelijkheid van sondevoeding zouden voor een grote groep patiënten reden genoeg zijn om het levenseinde te laten bespoedigen.

Heel frappant: 45 procent van de ondervraagden vindt het vooruitzicht op een leven in een woon- en verzorgingsinstelling erger dan de dood. Bij vele ouderen zit de schrik voor woon-zorgcentra er dus stevig in. Volgens Distelmans heeft die angst te maken met het feit dat ouderen tegenwoordig op steeds hogere leeftijd naar een rusthuis gaan, ‘pas als ze het zelf niet meer kunnen redden. Dat is vaak een signaal om het op te geven.’

De antwoorden zijn ook afhankelijk van het toekomstperspectief dat zwaar zieke mensen hebben. ‘Patiënten die nog iets hebben om naar uit te kijken, zoals de geboorte van een kleinkind, verdragen dat lijden gemakkelijker. Valt dat perspectief weg, dan wordt het lijden vaak ondraaglijk en komt de vraag naar euthanasie.’

Michel Vandersmissen

69% …volledig incontinent zijn

67% …moeten ademen door een buisje

56% …moeten eten via een sonde

54% …totaal zorgbehoevend zijn

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content