Een nieuwe internationale orde tekent zich af rond het bankgeheim. Het akkoord tussen de VS en Zwitserland zal wellicht uitgroeien tot een model.

Het Zwitserse bankgeheim is niet meer wat het geweest is. De zware Amerikaanse druk op de grootste Zwitserse bank UBS is het systeem te veel geworden. Hoewel belangrijke details nog niet bekend zijn, is nu al duidelijk dat het akkoord dat de Verenigde Staten van Zwitserland konden afdwingen een einde maakt aan de status die het land had als veilige haven voor iedereen die zijn appeltje voor de dorst wilde verstoppen.

De wereld kijkt met argusogen toe. Tijdens de bijeenkomst van de G20 in het voorjaar was al duidelijk geworden dat politieke tenoren niet langer willen toekijken hoe de fortuinen die zij zouden kunnen belasten elders discreet onderdak vinden (al blijven ze wel tolerant tegenover fiscale paradijzen in hun eigen invloedssfeer). Tal van landen, waaronder ook België, zagen zich verplicht om inderhaast een aantal dubbelbelastingverdragen af te sluiten met andere landen. Kwestie van te voldoen aan de normen van de OESO, die ervan uitgaat dat een land een fiscaal paradijs is als het minder dan twaalf van dergelijke verdragen heeft.

In die context is het dispuut tussen de Verenigde Staten en UBS beladen met symboliek. Maar de Zwitserse bank was kwetsbaar geworden: ze had te veel Amerikaanse klanten om die zomaar overboord te kunnen gooien. En sommige van haar bankiers moesten ronduit criminele feiten toegeven, zoals het smokkelen van diamanten in een tube tandpasta, allemaal voor het heil van de cliënten.

De Zwitsers hebben alvast één belangrijk principe uit de brand gesleept. Het zogenaamde phishing-principe, waar de Amerikanen op uit waren, komt er niet. De Amerikaanse fiscus zal de Zwitsers dus geen lijsten kunnen voorleggen met de vraag ‘hebben die toevallig een rekening bij jullie?’ Een vraag om informatie zal alleen kunnen op basis van een duidelijk onderbouwd dossier. Minder duidelijk is wat verstaan zal worden onder ‘onderbouwd’. Wie zal beoordelen of het daadwerkelijk om een dossier van fiscale fraude gaat? Zullen de Zwitsers automatisch moeten reageren als de VS het ten aanzien van een van hun staats- burgers hebben over fiscale fraude? Of kunnen ze nog zeggen dat een zaak géén fiscale fraude is volgens het Zwitserse recht, waardoor ze niet verplicht zijn om informatie door te spelen? Dat laatste zou betekenen dat de Zwitsers het heft in handen blijven houden. Het eerste zou betekenen dat de Amerikanen creatief aan de slag kunnen met de informatie waarover ze beschikken.

Hoe dan ook ziet het ernaar uit dat het akkoord tussen de VS en Zwitserland een soort plattegrond wordt van wat internationaal wel en niet zal kunnen in de toekomst. Tegen september of oktober 2009 wordt de lucht boven dit dossier wellicht wat helderder. Tegen dan moeten diverse landen klaar zijn met hun dubbelbelastingverdragen.

Luc Baltussen

Ik heb de indruk dat de boodschap is aangekomen.’

Vlaams minister-president Kris Peeters riep de Nederlandse ambassadeur Hannie Pollman-Zaal op het matje over de aanslepende Scheldeverdieping.