Chris Lomme: ‘Het lijkt niet zo, maar ik ben een teer mens, verdomme’

Chris Lomme speelt moeder Claudia in Adela en Helena, het theaterdebuut van Kris Van Steenberge, dat deze week in het Fakkeltheater in première gaat.

U speelt een vrouw die uw moeder kon zijn.

Chris Lomme: Ja. Maar het is niet zo dat ik echt mijn moeder – een grande dame tegen wie ik rebelleerde – speel, ik speel Claudia. Zij is oud, dementerend, teer. Maar ze heeft haar humor en haar gezond verstand nog. Tijdens het stuk komen haar herinneringen over wat er gebeurde voor, tijdens en na de twee wereldoorlogen terug. Ze is de moeder van Helena. De personages Adela en Helena zijn gebaseerd op de levensverhalen van de Poolse Adela Rozenbaum (1911-2005) en de Russische Helena Woronzowa (1912-2000), de moeders van de Belgische muzikanten-uitgevers Jean Kluger en Hans Kusters.

Kris Van Steenberge schreef een prachtige literaire tekst, vol oneliners. Ik strooi daar niet graag mee, maar als ik er één mag kiezen: ‘Het lot is aanweziger dan je denkt.’ In de tekst reconstrueren de drie vrouwen hun levensgeschiedenis, al vertellend aan elkaar. De uitdaging voor ons – regisseur Ignace Cornelissen, Simone Milsdochter als Adela, Katelijne Verbeke als Helena en ik als Helena’s moeder Claudia – is om van die tekst concreet theater te maken.

Waarom is het tijd voor Adela en Helena?

Lomme:(tegensputterend) ‘Waarom speel je een stuk?’ Je speelt om het publiek warmte te geven. Theater is noodzakelijk in elke samenleving. Níét omdat die kunstenaars op de barricaden staan of zich politiek engageren. Theater is levensbelangrijk omdat er verhalen verteld worden die de mensen soms doen nadenken. Zonder dat ‘de les’ er duimdik op ligt. Ja, de drie vrouwen in het stuk vluchtten weg van het oorlogsgeweld. Maar néé, zo reflecteren we niet over wat er nu gebeurt. Wij vertellen een verhaal over vroeger. Punt. De toeschouwers zullen linken naar vandaag wel leggen. Ik ben geen politiek geëngageerd mens, ik ben iemand die zich voor de mensen engageert.

‘Mensen hoef je niet te haten, maar je mag wel bang voor ze zijn’, zegt Claudia. Dat is actueel.

Lomme: Angst voor de ander is van alle tijden. Ik ben een oud wijf – in 2018 word ik tachtig, ik vier dat misschien wel met een boek. Maar ik ben geen bang, oud wijf. (lacht) Ik woon in Anderlecht, ik ben al drie keer overvallen. Ik ben niet bang. Ook niet op de weg. Ik ben vaak onderweg. Op de baan heerst agressie. Ik hou van stevige wagens, ik heb een flinke rijstijl maar – helaas – ik ben een vrouw. Onlangs reed een Nederlandse trucker tegen mijn auto. ‘Nou, u moet leren rijden, mevrouwtje!’ klonk het minachtend. Ik heb hem van repliek gediend. (lacht) Die felheid leerde ik niet in het theater, die zit in mijn genen. Het theater leerde me vooral wat menselijke rijkdom is.

Bent u daarom bijna even vaak op de planken als in Topaz, het dagcentrum van de Universiteit Brussel voor ongeneeslijk zieken, te vinden?

Lomme: Ook het zorgen zit me in de genen. Dat zit ook in mijn beide zussen. We verpleegden onze moeder en we hebben haar zacht laten heengaan. Dat was mooi. Nu ben ik vrijwilliger in Topaz. Wekelijks hou ik de hand vast van iemand die dat nodig heeft, ik luister, ik ben er. (stil) Soms vraag ik me af wie mijn hand zal vasthouden als ik het nodig heb. Al hoop ik dat het nog heel lang duurt voor ik die hand nodig heb. Het lijkt niet zo, maar ik ben een teer mens, verdomme.