Dat de steun van mannen belangrijk is om gendergelijkheid te krijgen in de samenleving, geen feminist die daar nog aan twijfelt. Maar mannen overtuigen om aan hun zijde te strijden? Dat is niet vanzelfsprekend. Waarom zouden ze, feminisme is toch een vrouwenzaak? Knack zocht vier feministische mannen die mee aan de kar trekken.
De Canadese premier Justin Trudeau was heel duidelijk tijdens het World Economic Forum, dat in januari in Davos plaatsvond. ‘We mogen niet bang zijn van het woord feminist’, zei hij tijdens het debat over gendergelijkheid. ‘Zowel mannen als vrouwen moeten zich feminist durven te noemen.’ Trudeau stelde twee maanden eerder een voorbeeld door een ministerieel kabinet samen te stellen dat uitblonk in gendergelijkheid en diversiteit. Vijftien mannen, vijftien vrouwen. Ja, geeft hij toe, het heeft moeite gekost om sommige vrouwen te overtuigen de post te aanvaarden – sommigen meenden dat ze niet geschikt waren voor de job. Het sterkte Trudeau nog meer in de gedachte dat mannen een belangrijke rol te spelen hebben in de strijd om gelijke rechten van vrouwen.
Lange tijd was het feminisme een exclusieve vrouwenzaak, maar daar komt stilaan verandering in. Twee jaar geleden lanceerde actrice en VN-ambassadrice Emma Watson met een pakkende toespraak HeForShe, een groots opgezette solidariteitsbeweging van UN Women. HeForShe roept jongens en mannen op om partners te worden in de strijd voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen. En ja, ook mannen zouden wel varen bij de vrijheid die de beweging propageert: ze lijden bijvoorbeeld onder de machocultuur, en zijn niet altijd vrij om hun emoties te tonen.
De weerklank die HeForShe kreeg, was groot. Met de campagne ‘Impact 10x10x10′ werden tien ceo’s van multinationals (onder wie Adam Bain van Twitter en Dominic Barton van McKinsey & Company), tien staatshoofden (onder wie de presidenten van Malawi en Finland) en tien rectoren van universiteiten (onder meer van Oxford en Sciences Po in Parijs) geëngageerd. Die ‘impact champions’ zetten zich niet alleen in om de gelijkheid in de eigen gelederen te bevorderen, maar dragen de boodschap ook uit. En dat blijkt te werken: zo annuleerde een Malawisch stamhoofd onlangs 330 kindhuwelijken.
Gelijk op papier
Dat mannen nodig zijn om vrouwenrechten te faciliteren, is niet nieuw. Elke vooruitgang in vrouwenrechten werd in de loop van de geschiedenis mee mogelijk gemaakt door mannelijke politici. Het waren vrouwen die lobbyden en de mannelijke machthebbers op hun plicht wezen, maar het waren mannen die bijvoorbeeld het stemrecht voor vrouwen mee mogelijk maakten.
Sinds de tweede feministische golf van de jaren zeventig leeft de gedachte dat de gelijkheid tussen mannen en vrouwen een feit is. Op papier klopt dat, maar de praktijk laat iets anders zien. In de Gender Equality Index staat België bijvoorbeeld op de vijfde plaats van de Europese landen, met een score van 58,2 procent (Zweden staat op de eerste plaats met 74,2 procent). Vrouwen zijn de eerste slachtoffers van de economische crisis en de besparende maatregelen die erop volgen. Volgens Europese cijfers verdienen vrouwen nog altijd 16,4 procent minder dan mannen, en worden ze harder getroffen door armoede. Zeker gepensioneerde vrouwen en alleenstaande ouders (90 procent van hen zijn vrouwen) zijn kwetsbaar. En dan is er nog seksueel geweld: in Europa was één vrouw op de drie ooit het slachtoffer van fysiek of seksueel geweld. De Belgische cijfers liggen erg hoog: dagelijks doen acht à tien vrouwen aangifte van verkrachting, het werkelijke aantal verkrachtingen ligt exponentieel hoger. Toch worden in ons land nauwelijks veroordelingen uitgesproken voor verkrachting.
‘Zonder de steun van mannen verandert er niets. Geweld tegen vrouwen zal alleen ophouden als mannen daar actief tegen ingaan’, zegt Magda De Meyer, voorzitter van de Vrouwenraad. Daarom lanceert de Vrouwenraad samen met Wij Spreken Voor Onszelf op 7 maart een campagne met bekende mannen zoals Thomas Vanderveken, Ivan De Vadder en Piet Goddaer. ‘We vragen niet alleen om op te komen tegen seksueel geweld, maar ook om mee te bouwen aan een samenleving waar mensen uit de traditionele rolpatronen kunnen stappen.’ De jonge generatie mannen en vaders loopt volgens De Meyer alvast warm voor het idee. ‘Zij willen tijd doorbrengen met hun kinderen, hun partner is hun gelijke. Dat zij zich nu uitspreken voor gelijkwaardigheid is fijn.’
Taaie tegenstand
Maar wíllen mannen wel dat vrouwen gelijke kansen krijgen? Eind november publiceerde het professionele vrouwennetwerk JUMP een Europese studie waarin mannen werden ondervraagd over hun kijk op gendergelijkheid op de werkvloer. Drie kwart van de mannen geeft toe dat gendergelijkheid op het werk positieve gevolgen heeft. Maar als je ze vroeg of ze vrouwen ook zouden steunen, bleek maar 22 procent daartoe bereid. Bijna een derde van de deelnemers gaf toe dat ze vrouwen ronduit tegenwerken. 55 procent van wie positief staat tegenover gendergelijkheid handelt er niet naar.
Isabella Lenarduzzi, directeur van JUMP, vindt de cijfers ontgoochelend, maar ze wordt er alleen maar strijdvaardiger van. ‘Mannen moeten zich bewust worden van hun verantwoordelijkheid in deze kwestie’, zegt ze. ‘Tot nu toe werd gendergelijkheid als een vrouwenzaak beschouwd. Maar mannen hebben nog altijd het meest macht. Zowel politiek als economisch kunnen vrouwen weinig bereiken zonder hun hulp.’
Zouden mannen een manvriendelijke vorm van feminisme misschien wel willen steunen? ‘Ik beschouw het feminisme niet als een beweging tegen mannen’, benadrukt Lenarduzzi. ‘Het feminisme streeft naar menselijkheid en samenwerking, niet naar dominantie. Iedereen zou feminist moeten zijn. Maar mensen houden niet van verandering, en mannen geven hun macht niet graag af. Ik kan begrijpen dat ze zich bedreigd voelen en dat ze liever een negatief beeld van feministen ophangen. En dat schrikt veel vrouwen af, omdat ze niet graag worden afgeschilderd als onvrouwelijke en niet verleidelijke wezens. Als meer mannen zich feminist zouden durven te noemen, zou dat een grote stap vooruit zijn.’
‘Mannen moeten meedoen aan het gesprek over gendergelijkheid’, zei Justin Trudeau tijdens zijn pleidooi in Davos. ‘Onze meisjes alle kansen geven is goed, maar het is niet genoeg. Het is minstens zo belangrijk om onze zonen te leren hoe je omgaat met vrouwen. Zodat ze een feminist kunnen worden, net als hun vader.’
DOOR CATHÉRINE ONGENAE, FOTO’S DEBBY TERMONIA
