Een schouder die zo pijnlijk en stijf wordt dat het lijkt of hij bevriest: frozen shoulder is een kwaal waarvan de oorzaak een raadsel blijft.
Pijnlijke steken wanneer u uw haar kamt of autogordel vastmaakt: zo begint het vaak. Maar die pijn wordt almaar intenser, en na een tijdje is hij alomtegenwoordig. Op dat moment stappen de meeste patiënten naar de dokter. Professor orthopedie Alexander Van Tongel (UZ Gent), die gespecialiseerd is in de behandeling van schouders en ellebogen, ziet geregeld mensen met een frozen shoulder – 1 Belg op de 50 heeft er last van. ‘Of het meer voorkomt dan vroeger, durf ik te betwijfelen. Maar het wordt nu wel vaker correct gediagnosticeerd. Vroeger werd bij schouderpijn snel overgegaan tot een operatie. Dan nam de chirurg bijvoorbeeld een stukje bot van het schouderdak weg. Daarna bleven sommige patiënten opvallend lang stijf. “Dat komt door de operatie”, werd dan aangenomen. Terwijl we nu weten dat dat het normale ziekteverloop van frozen shoulder is. Een operatie is dus niet nodig.’
Er wordt soms aangenomen dat een frozen shoulder veroorzaakt wordt door stress, maar daar is geen medisch bewijs voor.
Wat is frozen shoulder dan precies?
Alexander Van Tongel: Het is een ontsteking en sterke verdikking van het kapsel van het schoudergewricht. De ontsteking veroorzaakt pijn, de verdikking stijfheid. Een frozen shoulder verloopt altijd in drie fases. Eerst hebben patiënten een vrij onbestemde pijn in de schouderstreek; langzaam begint de schouder stijf te worden, in combinatie met stijgende pijn: dat is de ‘bevriezingsfase’. In de ‘bevroren fase’ neemt de pijn af, maar blijft de stijfheid. En ten slotte is er de ‘dooi’, wanneer de stijfheid weer verdwijnt. Elke fase duurt gemiddeld zes tot negen maanden.
Is stress de oorzaak?
Van Tongel: Dat wordt soms aangenomen, maar daar is geen medisch bewijs voor. De precieze oorzaak is nog altijd onduidelijk. We weten wél dat lichte inwendige pijn een trigger kan zijn: bij de ene mens gaat die vanzelf over, bij de andere mondt die uit in frozen shoulder.
Zijn er risicofactoren?
Van Tongel: Een frozen shoulder komt vooral voor bij mensen vanaf 40 jaar, iets vaker bij vrouwen dan bij mannen. Patiënten met suikerziekte en schildklierproblemen hebben een verhoogd risico. En wie al eens frozen shoulder aan de ene kant heeft gehad, heeft meer kans dat ook de andere schouder getroffen wordt.
Voorkomen kun je een frozen shoulder niet. Wie pijnscheuten voelt in zijn schouder, kan beter zoveel mogelijk rusten. Veel mensen beginnen dan nogal fanatiek te oefenen om alles weer ‘los’ te krijgen. Maar dat kan in de bevriezingsfase een omgekeerd effect hebben.
Hoe ziet, tot slot, de behandeling eruit?
Van Tongel: Puur theoretisch is er geen behandeling nodig: na verloop van tijd gaat de stijfheid bijna altijd vanzelf over. In het UZ Gent kiezen we er meestal voor om in de pijnlijke fase ontstekingsremmers toe te dienen: gewone pijnstillers of inspuitingen met cortisone. In de bevroren fase raden we patiënten aan om kinesitherapie te volgen. Dat kan helpen om de stijfheid te verlichten. In zeldzame gevallen van blijvende stijfheid is toch een operatie nodig, om het schouderkapsel te doen scheuren. Later herstelt dat vanzelf. Maar nogmaals: meestal is alleen wat geduld vereist.
