Volgens Nassim Taleb, auteur van de bestseller De Zwarte Zwaan waarin hij onder andere de kwetsbaarheid van het financiële stelsel blootlegde, leiden globalisering en digitalisering ertoe dat we in de toekomst minder crisissen zullen kennen. Maar als ze zich toch voordoen, zullen ze veel minder voorspelbaar en groter zijn – even onverwachts en choquerend als een zwarte zwaan die plots opdoemt. Daarom noemt hij de toekomst daarom niet Globalistan maar wel Extremistan.

Maar hoe minder voorspelbaar een crisis is, hoe minder we ons erop kunnen voorbereiden. Onze mentale veerkracht ten aanzien van (om het even welke) crisis wordt zo steeds belangrijker. Wist u trouwens dat de helft van de ondernemingen die vandaag op de Fortune 500-lijst staan, werden opgericht in tijden van crisis?

Het nieuwe boek van de Franse politicoloog en lid van de Bilderberggroep Dominique Moïsi heet Geopolitiek van de emotie. Daarin deelt hij de wereld in op basis van drie dominante emoties: hoop, vernedering en angst. In West-Europa is de dominante emotie angst. De Aziatische tijgers, daarentegen, stralen hoop en veerkracht uit.

Moïsi noemt Europa het nieuwe Venetië, ‘een oase van raffinement en het goede leven. (…) Een plaats om je oude dag te slijten, maar niet langer het middelpunt van creativiteit en invloed’. Ook Rome ging ten onder toen het alle vitale economische sectoren had geoutsourcet aan de kolonies en zelf alleen nog bezig was met brood en spelen. Europa vreest vandaag dat het stilaan tot het verleden begint te behoren. Die angst ombuigen in hoop, is dan ook dé politieke uitdaging van dit decennium. Besparingen en ‘moeilijke maatregelen’ kunnen weliswaar de onrust helpen indijken, maar ze kunnen moeilijk de omschakeling maken naar hoop.

Daarom moeten de huidige besparingsplannen (realiteitszin) zo snel mogelijk gevolgd worden door een economisch herstelplan (hoop). Een mooi voorbeeld was Flanders Technology (FT). Begin jaren tachtig moest FT de Vlaamse economie nieuw leven inblazen. Het was geen 3 Suissescatalogus aan uiteenlopende subsidies, FT bundelde kennis. Daarnaast was het ook een technologiebeurs, die de schok van de derde industriële revolutie moest helpen opvangen. Telecommunicatie, bio- en andere nieuwe technologieën hadden elk het potentieel om de samenleving onherkenbaar te veranderen. De beurs wou de bevolking én de bedrijfsleiders de kansen van deze revolutie doen omarmen. Wie herinnert zich niet het embleem: een mens die de hand schudt van een robot? Vlaanderen stak hoopvol de hand uit naar de toekomst.

Politici beschikken over twee instrumenten om de samenleving richting te (proberen) geven. Ten eerste rechtstreeks, via het aansturen van departementen, via de fiscaliteit en via geboden en verboden. Ten tweede onrechtstreeks, via de boodschap, het woord en via het voorbeeld dat ze uitdragen, de waarden die ze belichamen.

Samengevat zijn woord en daad de twee armen waarover elke politicus beschikt. De kunst bestaat erin om beide armen te doen samenwerken. De Amerikaanse president Barack Obama wendde vorige week zijn tweede arm aan om zijn hervormingsplan voor de gezondheidszorg uit het slop te halen. Maar nu moet hij met zijn eerste arm doordrukken, anders dreigt de ongeloofwaardigheid, hoe authentiek de boodschap ook klinkt.

Iedereen herinnert zich de inauguratierede van Obama, maar niemand zijn doodsaaie State of the Union over zijn beleidsmaatregelen. In België kennen we enkel een State of the Union. Alle regeringsleiders die ons land rijk is, zouden vanaf nu bij hun aanstelling een inauguratierede moeten voeren. Zo’n toespraak gaat over algemene waarden, niet over concrete maatregelen. Daarover raakt men het zelfs in de Belgische compromispolitiek makkelijker eens.

De voormalige voorzitter van de Europese Commissie Jacques Delors verzette zich hartstochtelijk tegen een ‘Europese emotie’. Dat stonk volgens hem naar patriottisme. Europa gooide zo met het badwater zijn ’tweede arm’ weg. Wanneer zullen we eindelijk mogen luisteren naar de inauguratierede van een pas verkozen Europese president?

Peter Van Rompuy (28) is blogger, reiziger en speechwriter voor het kabinet van landsverdediging.

door Peter Van Rompuy

Alle regeringsleiders die ons land rijk is, zouden bij hun aanstelling een inauguratierede moeten voeren.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content