In de strijd om Europese topbanen heeft België ronduit geglorieerd. Eerst Herman Van Rompuy de eerste president van Europa, toen ook nog Karel De Gucht een zware post in de Europese Commissie.

In Den Haag komt De Guchts promotie hard aan. De Belgen snoepten in een week tweemaal de post weg waar Jan Peter Balkenende op aasde.

Ten eerste begeerde de Nederlandse premier persoonlijk de functie van vaste voorzitter van de Europese Raad. Als een van de langst zittende regeringsleiders – alleen de Luxemburgse Jean-Claude Juncker gaat al langer mee – en als christendemocraat voldeed hij prima aan de criteria. Maandenlang werd er discreet door medewerkers gelobbyd. Vergeefs, Van Rompuy werd gekroond. Dat was het fiasco van week één.

Ten tweede had Balkenende graag zijn partijgenote Yvonne van Rooy naar voren geschoven als eurocommissaris voor Handel. Dit werd het fiasco van week twee.

Commissievoorzitter José Manuel Barroso behield liever de Nederlandse liberaal Neelie Kroes in zijn team, als zittende mededingingscommissaris de machtigste vrouw van Brussel, gevreesd door Microsoft en de banken. Normaal zou zij eruit vliegen, want haar partij de VVD zit in Den Haag in de oppositie. Maar Barroso had sinds september een belofte uitstaan aan de Europese liberale fractie van Guy Verhofstadt om liberalen op goede posten te benoemen in ruil voor hun steun bij zijn verkiezing tot Commissievoorzitter. Dus wat zei Barroso (aldus een reconstructie in de Volkskrant van 26 november) toen Balkenende begin vorige week met de christendemocratische kandidaat Van Rooy kwam aanzetten? ‘Sorry, met haar krijg je Cultuur of Communicatie.’ Een affront. Aan die portefeuilles kun je zelfs met pin van voorlichters geen gewicht geven. Dat was dinsdagochtend.

Het Nederlandse kabinet viel daarop terug op Kroes als kandidaat. Zij had bovendien de steun van de publieke opinie en buitte deze behendig uit. Volgens de Telegraaf van 7 november wilde ruim 90 procent van de Nederlanders ‘nikkelen Neelie’ in Brussel houden. Het werd nog erger voor Balkenende. Want ook met Kroes kreeg hij niet de ‘zware economische post’ die de Haagse inzet was. Zij mag van Barroso ICT en Telecommunicatie gaan doen. Niet onbelangrijk in het digitale tijdperk, een aanzienlijke bedrijfstak ook, maar geen topjob. Dat was dinsdagavond.

Om het fiasco compleet te maken ging dan vrijdag de portefeuille Buitenlandse Handel naar niemand minder dan Karel De Gucht. In het Torentje op het Binnenhof moet vreselijk zijn gegromd. De Gucht was immers de man die een diplomatieke rel veroorzaakte door als minister van Buitenlandse Zaken de premier van de noorderburen ‘een mix van Harry Potter en extreme stijfburgerlijkheid’ te noemen. Zeker, het is alweer vier jaar geleden. Maar juist vanwege Balkenendes ambitie de Europese president te worden, dook deze treffende kwalificatie de afgelopen maanden telkens weer op in de inter- nationale media. Immers, een Britse of Spaanse journalist die moet optikken wie die nobody’s zijn van wie de namen in het Brusselse geruchtencircuit rondgaan, wil zijn lezer graag een glimlach ontlokken, niet? En hup, daar stond Harry Potter weer. Karel werd bedankt.

De Belgische victorie in deze laaglandse twist moet op één punt worden genuanceerd. Zeker: goede kandidaten, behendig spel op meerdere borden, een subtiele mix van discretie en openbaarheid. Maar de hoofdprijs, de kroning van Van Rompuy, kwam er in de allereerste plaats door de steun van Frankrijk en Duitsland.

Parijs en Berlijn vinden België een betrouwbaarder partner dan Nederland. Zij herinneren zich hoe Verhofstadts regering ten tijde van de Irakcrisis in 2003 overtuigd aan hun zijde stond, terwijl Balkenendes coalitie de Amerikaans-Britse aanval steunde. Weliswaar heeft Nederland momenteel behoorlijke relaties met Berlijn en (opvallender) met Parijs. Maar het feit dat Den Haag ook altijd Londen het hof maakt, zorgt voor onbehagen bij beide andere van de Big Three.

Daarentegen gedraagt België zich jegens Fransen en Duitsers als een klein en relatief inschikkelijk buurland. Nicolas Sarkozy en Angela Merkel, de kingmakers van de benoeming, menen op een Belg meer te kunnen rekenen dan op een Nederlander. Die hebben ze steviger in de tang. Het is de keerzijde van de zelffelicitatie: wie klein is moet slim zijn.

Luuk van Middelaar is een Nederlands politiek filosoof en woont in Brussel.

door Luuk van Middelaar

Nicolas Sarkozy en Angela Merkel, de kingmakers van de benoeming, menen op een Belg meer te kunnen rekenen dan op een Nederlander.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content