‘Europa moet migranten legale alternatieven bieden’

'Als Europa zelf geen extra inspanningen doet, kan het ook geen inspanningen van Afrikaanse landen verwachten', zeggen de VN. © LightRocket via Getty Images
Han Renard

‘Een stap in de goede richting’, zegt Vanessa Saenen, woordvoerster van de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR, over het plan om Afrikaanse migranten die naar Europa willen komen al in Tsjaad en Niger te screenen.

Bedoeling is de illegale en gevaarlijke mensensmokkel uit Libië over de Middellandse Zee in te perken. In centra in Tsjaad en Niger zullen de Verenigde Naties beoordelen of migranten, voornamelijk afkomstig uit de hoorn van Afrika, aanspraak hebben op asiel. Wie in aanmerking komt, zou per vliegtuig naar een van de deelnemende EU-lidstaten worden gevlogen.

‘Dit jaar alleen al overleefden zeker 2500 mensen de oversteek vanuit Libië naar Italië niet’, zegt UNHCR-woordvoerster Vanessa Saenen. ‘Daarom is het een goed idee om de blik te verplaatsen, dichter bij de herkomstlanden van de migranten, om ervoor te zorgen dat Afrikaanse vluchtelingen op een veilige manier naar Europa kunnen komen.’

Zijn de rechten van asielzoekers wel gewaarborgd in landen als Niger en Tsjaad, die geen beste reputatie hebben op het vlak van mensenrechten?

Vanessa Saenen: De Europese regeringsleiders hebben verklaard dat alles moet verlopen conform de internationale wetgeving in verband met vluchtelingen. Dat getuigt toch van goodwill. Maar de correcte uitvoering van deze afspraken zal natuurlijk veel geld kosten. Daar moeten de Europese lidstaten voor zorgen, want Niger en Tsjaad hebben die middelen niet.

Deze zogenaamde migratiecrisis is volgens ons op de eerste plaats een solidariteitscrisis

Als je ziet hoe langzaam asielaanvragen in Italië of in Griekenland worden afgehandeld, waarom zou het dan vlotter gaan in arme Afrikaanse landen als Niger en Tsjaad?

Saenen: Als Europa het ernstig meent met dit plan, de nodige middelen vrijmaakt en de plaatselijke overheden bijstaat met knowhow en experts, kan het werken. Maar ik begrijp de scepsis. Wat nu wordt voorgesteld in Niger en Tsjaad, is eigenlijk hetzelfde als wat Europa in Griekenland en Italië probeert te doen: in hotspots nagaan of mensen aanspraak hebben op asiel en vervolgens legitieme kandidaat-asielzoekers over de lidstaten verspreiden. In de praktijk is die aanpak tot op heden, zoals we weten, pijnlijk mislukt. Hoe dan ook zul je deze zogenaamde migratiecrisis, die volgens ons op de eerste plaats een solidariteitscrisis is, niet oplossen door alleen maar de buitengrens van Europa naar Noord-Afrika te verplaatsen. Als Europa zelf geen extra inspanningen doet, kan het ook geen inspanningen van Afrikaanse landen verwachten. 85 procent van alle vluchtelingen wereldwijd verblijft in ontwikkelingslanden, niet in het rijke Westen.

Zullen de economische migranten niet blijven proberen illegaal naar Europa te komen? Die laten zich toch niet tegenhouden door registratiecentra in Niger en Tsjaad?

Saenen: Door grenzen te sluiten en hekken te bouwen, zul je illegale migratie ook nooit tegenhouden. In de praktijk verplaatsen migratieroutes zich dan gewoon. We zien nu dat meer mensen via Spanje Europa proberen te bereiken. Toch is dit plan een stap in de goede richting. Maar er is veel meer nodig. Europa moet Afrikaanse migranten legale alternatieven bieden voor de gevaarlijke zeeroutes. Zo kan Europa ervoor zorgen dat gezinshereniging vlotter verloopt – nog te veel vluchtelingen leven hier gescheiden van hun familie. Europa kan ook veel meer arbeids- en studentenvisa uitreiken. Verder moet er serieus werk worden gemaakt van het hervestigen van vluchtelingen uit Afrikaanse kampen, via het hervestigingsprogramma van de UNHCR. In de regio van Noord-West-Afrika zitten een kleine 400.000 kwetsbare, erkende vluchtelingen in uitzichtloze situaties. Die zouden in derde landen moeten worden ondergebracht, maar dat gebeurt niet. Door de Syrische crisis is de aandacht voor Afrika de afgelopen jaren ook danig verslapt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content