Washington geeft signaal aan Rusland en China dat het zich niet ’terug in zee laat drijven’

‘Eerst zien, eerst beslissen, eerst vuren: daar gaat het zoals van oudsher om in de krijgspolitiek’, schrijft Jonathan Holslag (VUB). ‘Uiteindelijk zal erg veel afhangen van de economische veerkracht.’

Wat doe je als je belangrijkste rivaal beschikt over tien vliegdekschepen, negentig kruisers en destroyers, alsook een zestigtal onderzeeboten en vijfduizend militaire vliegtuigen en daarmee ’s werelds wateren en luchtruim domineert? Je tracht op het land zijn zwakke plekken te vinden. Dat is precies hoe Rusland, China en in mindere mate Iran het voorbije decennium een antwoord probeerden te formuleren op de verpletterende Amerikaanse overmacht: middels relatief goedkope raketten op of nabij de kust de onvoorstelbaar dure Amerikaanse wapens op zee en in de lucht op afstand houden. Die strategie noemt men in het jargon anti-access and area denial, oftewel A2AD. Met de interventie in Syrië en de ontplooiing van nieuwe wapens in Azië tonen de Amerikanen evenwel dat zij daarmee willen afrekenen en breekt een nieuwe fase aan in de wereldwijde wapenwedloop.

Op 14 april 2018 sloegen zware raketten in op drie doelwitten in de Syrische steden Damascus en Homs. De raketten werden door Amerikaanse B1-bommenwerpers afgevuurd boven Irak of Jordanië, dus buiten het Syrische luchtruim. Daarmee kwamen de vliegtuigen zelf nooit binnen het bereik van de geduchte Russische luchtdoelsystemen, de S-300 en S-400. Deze Amerikaanse raketten van het nagelnieuwe type JASSM-ER, zijn een zogenoemd stand-offwapen. De reikwijdte van de tuigen bedraagt duizend kilometer. In vergelijking met de veelvuldig gebruikte Tomahawk-kruisraket zou de JASSM-ER moeilijker detecteerbaar zijn door een vijandige radar. Met de inzet van die raketten eerder deze maand gaf Washington aan Rusland minstens het signaal dat het zich niet laat afschrikken of, zoals admiraal Harry Harris het zich liet ontvallen, ’terug in zee laat drijven’.

Amper een maand daarvoor, in maart, lanceerden B1-bommenwerpers een ander type raket, deze keer boven de Stille Oceaan: de AGM-158C. Het gaat om een long range anti-ship missile (LRASM), een bijzonder krachtige antischipraket met een reikwijdte van minimaal 500 kilometer. Ze is volgestouwd met artificiële intelligentie en andere snufjes om doelen in druk scheepvaartverkeer te detecteren en afweersystemen te verschalken. Ook dit wapen was een duidelijk signaal aan het adres van Rusland en China. Eerder hadden de Amerikanen al Tomahawks aangepast om vijandige schepen op grote afstand uit te schakelen, maar deze LRASM is een stuk gesofisticeerder.

Het Pentagon kondigde aan nog verder te gaan in het moderniseren van zijn raketten. Dit voorjaar werd een order van een klein miljard dollar geplaatst voor de ontwikkeling van een kruisraket die vijf keer sneller dan het geluid op zijn doel af gaat. India en Rusland hebben al supersonische kruisraketten, maar deze zou nog sneller en krachtiger moeten worden. Dat alles maakt deel uit van de zogenoemde Conventional Prompt Global Strike, een programma dat Amerika in staat moet stellen om, waar ook ter wereld en met welke vijandige verdedigingssystemen ook, snel en krachtig toe te slaan met conventionele wapens. Raketten zijn daarbij belangrijk, maar ook, bijvoorbeeld, stillere onderzeeboten en een nieuwe generatie gevechtsvliegtuigen, zoals de F-35. Wat de F-35 in die strategie relevant maakt, is onder meer zijn krachtige radar die doelen meer dan dubbel zo ver kan opsporen als de modernste F-16’s, waardoor hij dus ook veel verder van de gevarenzone zijn wapens kan afvuren.

Intussen werken de Russen en de Chinezen aan tegenmaatregelen. De Russen zullen weldra hun S-500 in stelling brengen, met een radar die tussen 1000 en 2500 kilometer ver vliegtuigen kan opsporen en een raket die ze vanaf 400 kilometer kan neerhalen. China is de YJ-12 versneld in gebruik aan het nemen, een raket die met meer dan twee keer de snelheid van het geluid op een schip afgaat. China heeft de Amerikaanse operatie in Syrië overigens zeer goed gevolgd. ‘De Amerikanen tonen vooral dat zij hun dominantie willen aanhouden en overal in de wereld vijanden kunnen uitschakelen. Donald Trump versnelt de omschakeling van de strijd tegen terreur naar de indamming van rivaliserende grootmachten’, lazen we in de Huanqi Ribao. ‘De bommencampagne in Syrië zal de strijd om het militaire technologische leiderschap aanwakkeren.’

Eerst zien, eerst beslissen, eerst vuren: daar gaat het zoals van oudsher om in de krijgspolitiek. Uiteindelijk zal erg veel afhangen van de economische veerkracht. Een beetje stand-offraket kost al snel een miljoen dollar, een S-400-eenheid een slordige half miljard dollar. Het aandeel van de defensie-uitgaven in het bbp stijgt dit jaar zowel in de Verenigde Staten als in China. Vooral de Russen hebben het moeilijk met de financiële uitputtingsslag. Voorlopig lijkt niemand van plan de handdoek in de ring te gooien.