Washington wil het vredesproces in het Midden-Oosten weer op gang brengen. Het moet daarvoor eerst afstand nemen van Israël.

De vrienden van Israël in de Verenigde Staten wisten het even niet meer. Terwijl vicepresident Joe Biden op een congres in Washington bijval oogstte met een steunbetuiging aan de Joodse staat, klonken er in New York andere woorden. Daar zei onderminister van Buitenlandse Zaken Rose Gottemoeller voor de Verenigde Naties dat het tijd is dat ook ‘atoommachten zoals India, Israël en Noord-Korea’ zich bij het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens aansluiten. ‘Dat is voor ons een fundamentele doelstelling.’

Rose Gottemoeller is dan misschien onbekend, ze is niet onbelangrijk. Ze is een expert op het vlak van kernbewapening en zal de Amerikaanse delegatie leiden die binnenkort met Rusland nieuwe ontwapeningsgesprekken voert. Wat ze zei, was goed overlegd. Het was de eerste keer dat Israël door de Verenigde Staten officieel een kernmacht werd genoemd. Tot nog toe ontkenden de Amerikanen in het openbaar altijd dat Israël over een kernarsenaal beschikt. De Amerikaanse en Israëlische leiders Richard Nixon en Golda Meir spraken in 1969 met elkaar af om in het openbaar over de Israëlische atoombommen te zwijgen. Voor de Israëliërs was het goed zo: wat niet bestaat, kan niet worden geteld of gecontroleerd.

De verklaringen van de Amerikaanse onderminister tonen aan dat de nieuwe Amerikaanse regering niet terugschrikt voor taboes. President Obama ziet kans om op het moeilijkste terrein van allemaal, het Midden-Oosten, voor een doorbraak te zorgen. Hij stuurt al sinds zijn eedaflegging signalen naar de Arabische wereld dat hij een andere verhouding wil. Hij verzekerde de moslims in Turkije dat Amerika geen oorlog met hen voert en begin juni houdt hij een belangrijke toespraak in Caïro.

Maar die politiek van ontspanning leidt tot spanning met Israël. Het was al van meet af aan duidelijk dat Jeruzalem van dit Witte Huis niet op dezelfde goodwill hoefde te rekenen als onder George W. Bush. Die legde Israël geen steentje in de weg. Precies om het vredesproces op gang te trekken, neemt Obama afstand van Israël. Het bekend maken van wat iedereen al wist, dat Israël over kernwapens beschikt, is een eerste stap in die strategie. Hierna zal premier Benjamin Netanyahu de uitbreiding van Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever – eindelijk – een halt moeten toeroepen. Obama herhaalde in Turkije ook dat hij vierkant achter een tweestatenoplossing blijft staan, terwijl Netanyahu de Palestijnen alsnog alleen autonomie wil geven maar geen staat.

Obama richt zich straks in Caïro niet alleen tot Israël en de Arabische wereld, maar vooral ook tot Iran. Amerika blijft ervan overtuigd dat atoomstaat Iran een gevaarlijke wedloop in de regio op gang kan brengen. Obama bood de regering in Teheran daarom ook gesprekken aan. Niet iedereen in de VS is het eens met de politiek om afstand te nemen van Israël en toenadering te zoeken tot Iran. Maar als Washington de Israëliërs kan doen plooien, kan dat China en Rusland aan boord krijgen voor een gezamenlijke politiek tegenover Iran. Blijven ijveren voor een Palestijnse staat kan voor ontspanning zorgen in het deel van de wereld dat kritisch staat tegenover Israël. De VS proberen te bewijzen dat ze meer zijn dan een lobbymachine voor Israël. Ze proberen het vertrouwen in de Amerikaanse diplomatie te herstellen, dat door George W. Bush helemaal werd ondergraven.

Joe Biden besloot zijn tussenkomst op het Amerikaans-Israëlische congres in Washington toch geheel in lijn met de nieuwe politiek. We hebben in de regio meer nodig dan een vriend, zei hij. ‘Een natie die leiding wil geven, kan dat alleen doen als ze andere naties achter haar standpunt kan verzamelen. Slaagt ze daar niet in, dan geeft ze leiding aan niets.’ Daarmee begrepen zijn toehoorders waar het op staat.

© Der Spiegel

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content