In België wordt de communautaire kwestie vandaag op de spits gedreven doordat de (Vlaamse) burgers voor de ultieme keuze worden geplaatst: vóór de herwonnen Belgische eenheid ( unionisme), tégen een verguisd Vlaams splitsingsdiscours ( separatisme). De afgelopen dagen bereikte die ontwikkeling een toppunt. Maar de tegenstelling is kreupel omdat ze vertrekt van een foute analyse. Ze getuigt, in het oude marxistische jargon, van een vals politiek bewustzijn. Eenheid noch secessie heeft België nodig, maar… afschaffing. Een pleidooi voor abolitionisme.

Een van de grootste verwezenlijkingen van de Belgische uitvoerende macht was het cordon sanitaire. Het Vlaams Blok/Belang, een nationalistische, racistische en separatistische partij, moest worden uitgesloten van deelname aan het democratisch bestuur. Vanuit die overtuiging sloten democratisch gezinde Vlaamse partijen midden jaren negentig een electoraal voorakkoord, dat tot op heden moeiteloos standhoudt – een succes dus. Met het besluit kan ik het eens zijn: in een democratie kun je ondemocratische partijen niet aan het bewind brengen. Alleen heeft niemand mij ooit een duidelijk antwoord kunnen geven op de principiële vraag: is België, in de moderne betekenis van het woord, eigenlijk wel een ‘democratie’ – en dus het redden waard? Over onze democratie wordt veel gepraat, maar in de reële wereld zie je haar werking niet.

Het cordon, hoe goed bedoeld ook, was niet meer dan de gated community van de uitvoerende macht, een verguld hek dat de Belgische bewindslieden omheen een virtuele democratie hebben gebouwd. Erachter voelen wij ons veilig. Dit veiligheidsgevoel is geen overbodige luxe. Maar het leidt wel tot een extreme verwaandheid. Wij leven nu namelijk in de illusie dat onze gated community de echte wereld is. Gesterkt door het succes van het cordon, als door een magisch zalfje, geloven wij dat de Belgische machtspraktijk – die berust op het ritueel begraven van elke vorm van verdeeldheid ( ‘eendracht maakt macht’, niet?) – gelijkstaat met democratie. Een tragische vergissing. Je kunt evengoed proberen om de brede misnoegdheid die in en onder dit land gist weg te nemen door de burgers bij decreet te verplichten glimlachend over straat te gaan. Laten we lachen en zingen. Ja, zingen voor België. All you need is Belgium.

Mede als gevolg van de regionalisering vergapen wij ons aan de sociofinanciële tekorten, de ’transfers’, en bekvechten we over de ideale democratische houding ertegenover, de ‘solidariteit’. Maar veel belangrijker is het politieke deficit van deze staat: door de separate werking van de overheidsinstellingen is het de burger inmiddels allang duidelijk geworden dat ook in de Belgische Melkwegel het democratische zwarte gat in het centrum zit. Belgische idealisten vergeten dat zij de geschiedenis van een ondemocratisch centralisme als lood met zich mee zeulen. Ze willen de gevolgen van de genetische ziekte temperen door de oorzaak ervan te versterken. Maar eenheid en solidariteit vormen niet de voedingsbodem van de democratie. Ze zijn haar vruchten. Er is geen Belgische solidariteit omdat er, in modern opzicht, geen Belgische democratie is; er zijn machten en machtscentra. Daarom zou noch het separatisme noch het unionisme, maar abolitionisme in het hart van de discussie moeten staan: het aloude Belgische centralisme afschaffen. Radicaal decentraliseren. Een absurde monarchie, een conservatieve kring van Brusselse unitaristen, een hardleerse francofone hoogburgerij, een neokoloniale Congolobby, totaal gebrek aan federale trouw… Moet een democraat zoiets aan het hart drukken?

Belgavox was het Fête de l’Union Suprême. Alleen hebben de jakobijnse knaapjes van dit Belgisch Nationale Zangfeest vergeten eerst het ancien régime een schop te geven. Komaan, democraten aller gezindten, laten we dit België toch gewoon afschaffen. Het staat tussen ons en onze werkelijkheid. België is een verslaving geworden. En slaven willen wij zijn van niets, toch? Ook niet van een – ‘pure’ idee…

Peter De Graeve (49) is filosoof (en Kosmopoliet).

door Peter De Graeve

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content