Thomas Vanderveken genoot intens van pianist Lukas Vondracek.
Thomas Vanderveken (tv-maker, zelf verdienstelijk pianist): Ik heb de finale niet live gezien, maar de lovende reacties maakten me nieuwsgierig. De volgende ochtend heb ik ze meteen via de smartphone bekeken, terwijl het geluid via de stereo werd gestreamd. Ik zat daar in mijn badjas op de bank, meegesleept van de eerste tot de laatste noot. Ik kende de derde van Rachmaninov natuurlijk van haver tot gort, het is niet voor niets het meest gespeelde wedstrijdstuk. Toch is Vondracek erin geslaagd me doorlopend te verrassen. Het was zonder meer een geweldige luisterervaring.
Ook gastcommentatoren Liebrecht Vanbeckevoort en Jef Neve kwamen superlatieven tekort. Wat maakte Vondracek zo geweldig?
Vanderveken: Zijn heldere communicatie. Hij nam de luisteraar mee op een ontdekkingstocht, hij was de gids die ons onderweg op allerlei details wees die we anders nooit hadden opgemerkt. Hij speelde drie zinnen tegelijk, en toch kon je hem blijven volgen. Je hoorde accenten die bij een andere pianist onder het laken van de compositie verstopt blijven. Dat komt uiteraard door zijn verbluffende techniek. Vondracek speelde virtuoze passages anderhalve keer sneller dan andere finalisten. Ook zijn gevoel voor frasering en zijn keuze van stijlelementen getuigden van een grote muzikale persoonlijkheid.
Moet je een melomaan of pianist zijn om die kwaliteiten te horen?
Vanderveken: Je moet een melomaan of muzikant zijn om die te verwoorden, maar niet om ze te horen of erdoor geraakt te worden. Iedereen hoort het verschil tussen een middelmatig en een uitzonderlijk pianist. Luister naar de reacties in de zaal. Daar zitten niet alleen kenners, de helft van het publiek komt louter voor het evenement. Toch kun je aan het applaus de kwaliteit van een vertolking afmeten. Bij een uitzonderlijke prestatie zoals die van Vondracek klinkt het veel langer en luider. Je zou bij wijze van spreken met een applausmeter de winnaar kunnen voorspellen.
Vondracek was met zijn 29 jaar de oudste finalist. Verklaart dat zijn overwinning?
Vanderveken: Ja, maar dan heb ik het niet over techniek. Er zijn zeventienjarigen die alles kunnen spelen, de Chinees Lang Lang kon dat al op zijn twaalfde. Maar interpretatief is het een ander verhaal, daarvoor zijn maturiteit en levenservaring nodig. De finale van de Koningin Elisabethwedstrijd is een wedstrijd voor jonge muzikanten. Talenten, maar nog in volle ontwikkeling. De echte wereldtop zijn kanonnen zoals Martha Argerich of Vladimir Ashkenazy. Die spelen enkele categorieën hoger dan een KEW-finalist. Maar dat is nu precies wat Vondraceks prestatie zo bijzonder maakt: hij heeft zich meteen op dat hoogste niveau gehesen. Vondracek is een volwaardig pianist, iemand van wie ik ook zonder wedstrijd graag een recital zou meepikken.
Tekst ERIK RASPOET
‘Iedereen hoort het verschil tussen een middelmatig en een uitzonderlijk pianist.’
