Na twee woelige weken liep de klimaattop in Kopenhagen met een sisser af. Duidelijk werd wel dat de VS en China voortaan bepalen hoe de wereld vaart.

Een spreekbuis van een van de vele actiegroepen in Kopenhagen zei het zo: ‘We hadden Churchill verwacht en we kregen Chamberlain.’ Hij verwees daarmee naar de onverwoestbare Engelse oorlogspremier en naar zijn voorganger, van wie later werd gezegd dat hij zich op de conferentie van München in 1938 door Adolf Hitler had laten inpakken. Het was niet helemaal duidelijk wie er met Churchill en Chamberlain werd bedoeld – het was wellicht Barack Obama – maar de uitspraak vatte in ieder geval goed het gevoel samen dat na afloop van de klimaatconferentie overheerste. Dat er een kans was gemist om de opwarming van de aarde globaal aan te pakken. En dat politieke berekening en gebrek aan moed daarbij een hoofdrol hadden gespeeld.

Nadat enkele weken geleden duidelijk was geworden dat in het spoor van Obama veel wereldleiders naar Kopenhagen zouden afzakken, nam de hoop toe. Dat soort volk verplaatst zich doorgaans alleen als er op succes kan worden geklonken. De conferentie eindigde ook met een soort afspraak, maar het was bijlange niet het grote klimaat-akkoord waarop was gerekend. De belangrijkste chefs werden het onder elkaar eens dat de temperatuur niet met meer dan twee graden Celsius mag stijgen en dat de ontwikkelingslanden geld moeten krijgen om hun eigen klimaatplannen te realiseren. Van enige controle is er in de korte tekst geen sprake. Dat was nochtans waarop zeker de Europese Unie had gehoopt.

Het ging in Kopenhagen bij momenten ook meer over geld dan over de uitstoot van broeikasgassen. Volgens de Braziliaanse president Luis Inacio Lula da Silva is meer geld voor de ontwikkelingslanden niet meer dan een passende vergoeding voor de vervuiling die is aangericht door landen die al in de vroege 19e eeuw industrialiseerden. De Chinese premier Wen Jiabao zei dat de wereld vandaag niet kan wegkijken van de verantwoordelijkheden van het verleden.

Vooral de Chinees kreeg uiteindelijk de schuld voor de mislukking, maar ook Barack Obama was niet bereid om ver te gaan. Hij hield in Kopenhagen permanent anderhalf oog op Washington gericht, waar de Senaat verregaande klimaatplannen niet zeer genegen is. De economische situatie is nog altijd veel te slecht om de autobouwers en de zware industrie het leven moeilijker te maken dan het al is. Het was snel duidelijk dat het resultaat van de klimaatconferentie volledig zou afhangen van de match tussen de grootste twee vervuilers op de planeet, de VS en China – ook wel de G2 genoemd. Kopenhagen bood een mooi beeld van de pikorde die voortaan in de wereld geldt. Toen het erop aankwam, wogen vervolgens ook India, Brazilië en Zuid-Afrika zwaarder dan Europa.

Dit gezegd zijnde, stonden de Ver-enigde Naties ook nooit dichter bij een akkoord over de opwarming van de aarde dat alle landen bindt. Het veelgeprezen verdrag van Kyoto uit 1997 werd nooit door de VS geratificeerd en het engageerde landen zoals China en India helemaal nergens toe. De actiegroepen moeten maar denken dat een veldslag is verloren, maar niet de oorlog.

door Hubert van Humbeeck

De grootste vervuilers, de VS en China, beslisten samen om daar niet veel aan te doen.