In zijn Herinneringen vertelde Hendrik De Man dat hem, na zijn ontslag uit de vooroorlogse regering-Van Zeeland, bij zijn terugkeer in de Senaat een staande ovatie van de socialistische groep te beurt viel. ‘Onder hen die mij staande toejuichten, herkende ik – want zij hadden elkaar natuurlijk wederkerig verklikt – de voornaamste verspreiders van de lasterpraatjes die over mij de ronde hadden gedaan, omgeven door de kudde van hen die, menend dat het met mij gedaan was, hen blindelings waren gevolgd.’
Een dergelijke hypocriete vertoning blijft Frank Vandenbroucke bespaard. Nadat hij in de vorige Vlaamse regering, waarvan hij een van de sterkhouders was, de overgang van het minister-presidentschap tussen Yves Leterme en de nog onervaren Kris Peeters mee in vaste banen leidde en daarna zijn partij in de regionale verkiezingen voor een algeheel debacle behoedde, werd Vandenbroucke door zijn partij zonder meer aan de kant gezet. Hij wordt nu op het miljardendepartement Onderwijs vervangen door een politiek glimwormpje.
Vandenbroucke reageerde met grote waardigheid op zijn politieke liquidatie, die voor hem niet als een verrassing kwam. Want het sinistere manoeuvre was door de top van zijn eigen partij SP.A, in deze besogne bijgestaan door de eigen als spindoctors vermomde vuurwerkmakers en hulpvaardige journalisten, al geruime tijd voorbereid. Het heette dat de Vlaamse minister van Onderwijs koppig, eigenwijs, oncollegiaal en betweterig optrad. Tijdens de regeringsonderhandelingen zou hij SP.A-voorzitter Caroline Gennez meer dan eens hebben ondermijnd, ja, zelfs vernederd.
Afgelopen vrijdag, vlak voor de aanvang van het partijcongres dat het nieuwe Vlaamse regeerakkoord zou goedkeuren, mocht John Crombez, jong en getalenteerd maar nu al een volleerd gifmenger in dienst van de partijtop die voortaan over zijn carrière waakt, de Kaltstellung aankondigen: ‘Als het beste voor de partij een ploeg is zonder Frank, dan is dat zo.’ Het werd bijgevolg een ploeg zonder Frank Vandenbroucke.
Met deze uitdrijving komt wellicht spoedig een einde aan de moeilijke relatie van Frank Vandenbroucke met een partij die hem nooit lustte. Volgens oudere SP.A’ers had Vandenbroucke, van katholieken huize, niet altijd de juiste socia-listische reflexen. Zijn katholieke origine werd dan nog eens bezwaard door een trotskistisch verleden.
Het was Louis Tobback die Frank Vandenbroucke destijds ontdekte, hem bij klein links wegplukte en naar de SP bracht. De buitenwereld, ook de pers, wist nauwelijks dat Vandenbroucke een van de tekstschrijvers was achter de ongemeen sterke SP-oppo-sitie tegen Martens V. Toen Karel Van Miert, die als eerste de SP opengooide voor rekruten die niet uit de traditionele socialistische kweekkassen stamden, in 1989 het SP-voorzitterschap ruilde voor een Europees Commissariaat, werd hij opgevolgd door de amper 34-jarige Vandenbroucke. Het werd een moeilijk voorzitterschap, vooral voor een aantal oude partijsatrapen voor wie deze ’tjeef’ – had hij, godbetert, niet een van zijn boeken uitgegeven bij het Davidsfonds? – niet meer was dan een ’tv-voorzitter’.
De SP-bonzen konden niet ontkennen dat ze met Vandenbroucke een briljante academicus en naderhand een uitstekende minister in de rangen hadden. Belgische diplomaten rangschikken hem tot op vandaag, ondanks zijn kortstondige verblijf op Buitenlandse Zaken, nog altijd als een van de beste buitenlandministers ooit.
Maar de jonge bolleboos ergerde de SP-top. Want hij wilde altijd gelijk hebben. En meestal had hij nog gelijk ook.
Nadat Vandenbroucke in de clinch ging met de Gentse burgemeester Gilbert Temmerman die uit alle openbare gebouwen de kruisbeelden wilde laten verwijderen, lanceerde de Limburgse senator Guy Moens zijn beruchte boutade dat Vandenbroucke door de CVP als een onderzeeër was uitgestuurd om de SP te kelderen. Anderen beweren dat Moens zou hebben gezegd: ‘Vandenbroucke zal altijd een trotskist blijven. Hij zal niet rusten voor hij de SP heeft gesloopt.’
De Agusta-affaire, die in de jaren negentig het Belgische politieke bestel op zijn grondvesten deed daveren, zou de relatie tussen het SP-establishment en Frank Vandenbroucke voor altijd verzieken. Want Vandenbroucke had in dat onderzoek vernietigende verklaringen afgelegd die mee tot het ontluisterende corruptieproces voor het Hof van Cassatie leidden.
Het recente overlijden van Karel Van Miert heeft die bijna vijftien jaar oude wonden weer opengereten. Oude ressentimenten werden opnieuw naar de oppervlakte geroerd. Van Mierts dood werd geen moment van verzoening. Ze heeft de politieke executie van Frank Vandenbroucke, door een partij die hem nooit kon vergeven, bespoedigd.
door Rik Van Cauwelaert
De dood van Karel Van Miert roerde oude ressentimentenopnieuw naar de oppervlakte.
