Een Libiër die veroordeeld was voor de aanslag op een vliegtuig boven Lockerbie is thuis als een held ontvangen. Tot woede en ergernis van de Amerikanen en de Britten.

Abdelbasset Ali Al-Megrahi is weer een vrije man. Barack Obama eist dat hij onder huisarrest wordt geplaatst, maar gemeten naar de ontvangst op de luchthaven van de Libische hoofdstad Tripoli is de kans klein dat hem in de laatste maanden van zijn leven nog veel in de weg wordt gelegd. Een zoon van president Moammar Khaddafi vergezelde hem op de vlucht van Schotland naar huis en een dag later werd hij al door de grote leider persoonlijk ontvangen.

Zelf heeft Megrahi daar wellicht allemaal niet veel meer aan. De Schotse minister van Justitie liet hem gaan op humanitaire gronden. Megrahi lijdt aan een agressieve vorm van prostaatkanker en heeft minder dan drie maanden te leven. Wellicht speelt ook mee dat de Britten, in tegenstelling tot de Amerikanen, er niet zeker van waren dat met Megrahi de juiste man in de cel zat.

De Libiër werkte voor de veiligheidsdienst van zijn land, toen in 1988 een Boeing 747 van de luchtvaartmaatschappij Pan Am boven het Schotse Lockerbie ontplofte. Er kwamen 270 mensen om het leven, onder wie ook 11 Schotten die op de grond onder de brokstukken werden bedolven. Er werd al vlug naar de Libische leider gekeken, die toen onder meer Palestijnse en Ierse terroristen een hand boven het hoofd hield. Zijn regime belandde in een politiek isolement, waaruit het pas jaren later langzaam weer tevoorschijn kwam. Als een eerste stap in die richting bekende Khaddafi dat zijn veiligheidsdienst de hand had in de aanslag. Twee medewerkers van die dienst werden in 2001 in een ingewikkelde procedure in Nederland berecht naar Schots recht. Eén werd vrijgesproken bij gebrek aan bewijs. De tweede, Megrahi, werd tot 27 jaar cel veroordeeld – hoewel er ook in zijn geval twijfel mogelijk was. Zelf ontkent hij nog altijd alle schuld. Het beroep tegen zijn veroordeling is niet afgehandeld.

Na de aanslagen van 11 september 2001 koos Khaddafi resoluut de kant van de strijd tegen de terreur. Hij onderhandelde met de Britten, gaf zijn nucleaire droom op en verklapte wie Libië het materiaal en de kennis leverde om aan een atoombom te werken. Britse bedrijven werden beloond met lucratieve deals met de Libische olie- en gasindustrie. Maar sindsdien is Khaddafi weer een gerespecteerde staatsman, die tot op de G8 mee aan tafel wordt gevraagd. Tegelijk is hij nog altijd dezelfde dictator, die hij tevoren was. Hij viert op 1 september de 40e verjaardag van de staatsgreep die hem aan de macht bracht.

Dat Megrahi in Tripoli als een held werd ontvangen, stond niet in het scenario. Barack Obama is woest en de Britse premier Gordon Brown schuift de schuld door naar de Schotten. In tegenstelling tot eerdere, stellige ontkenningen zou Tripoli toch diplomatieke druk hebben uitgeoefend. Libische bronnen fluisteren dat er in ruil voor de zieke Megrahi ook nu met dure contracten is geschoven. Zo blijkt opnieuw dat begrippen zoals vrijheid en democratie minder zwaar wegen als er olie en gas tegenover staan. Brown moet maar denken dat wie bij de kat slaapt door haar vlooien wordt gebeten.

door Hubert van Humbeeck

In ruil voor dure oliecontracten werd Khaddafi weer een gerespecteerde staatsman.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content