Marginale acteurs zorgen voor dubieuze theaterervaringen.

De hele week bleef het beeld van de oude vrouw die haar hondje tegen de borst drukte me bij. De pootjes van het beestje omhelsden de hals van de vrouw. Haar handen hielden het hondenlijfje teder vast. Zo keken ze, wiegend, uit het raam van Café De Reiger in Antwerpen Noord. In afwachting van de nieuwe voorstelling van MartHa! tentatief, De vernissage , had ik er aan een tafeltje naast het raam plaatsgenomen. Ik viel uit de toon. Te wakkere blik en te rood jasje. Maar niemand die op me lette. De meeste klanten staarden in hun glas of door de ruit. Dáár ergens moest de toekomst liggen.

In De vernissage spelen ‘zulke’ mensen de hoofdrol. Ze slijten hun dagen op het De Coninckplein in Antwerpen. Ze hebben de fut niet meer om hun leven op de rails te zetten. Dus dolen, spuiten en drinken ze hun dagen kapot. MartHa! tentatief verleidde hen om enkele maanden aan een kunstproject deel te nemen. Dat resulteerde in een pakkende Vernissage, waar niet zozeer de kunstwerken raken maar wel de context waarin ze gemaakt en opgehangen werden.

Je zit er telkens weer wat ongemakkelijk draaiend naar te kijken. Niet vanwege het thema, maar omdat het marginale bestaan van de hoofdrolspelers precies de legitimatie van hun deelname is. Schuilt de kracht van dergelijk theater niet enigszins in het voyeuristische mededogen dat je als gemiddelde toeschouwer voelt voor die tot kunstenaars en theatertechnici gepromoveerde ontheemden?

Het houvast dat deze zielen in hun drugs of hun hond zoeken, zoeken Kafka’s personages uit de dubbelvoorstelling Het hol en In de strafkolonie in de stilte. KVS/Toneelhuis brengt dezer dagen twee teksten van Franz Kafka in een ingehouden regie van Bart Meuleman. Willy Thomas levert in Het hol een van zijn knapste acteerprestaties. Dezelfde sobere regieaanpak zorgt voor te weinig spanning en spelkracht in In de strafkolonie.

In Laika’s multimediale maar te voorspelbare De schoenen van Assepoes is een paar eigenzinnige muiltjes de houvast van een schoenmakersdochter. Tot zij de schoenen uit jaloezie weggooit.

Toneelhuis, KVS en Laika vertellen over ontheemding. MartHa! tentatief toont ze. Ik hield ervan, maar voelde me zowel voyeur als toeschouwer. Zodra theater niet alleen het middel maar ook het doel is van een sociaal-artistiek project, dreigen die deelnemende mensen – onbedoeld – te degraderen tot meelijwekkende bezienswaardigheden. De corebusiness van theater is nochtans verbeelden, niet tentoonstellen.

Els Van Steenberghe