De komkommers zijn niet meer wat ze geweest zijn. Vroeger pakten de kranten in de warme augustusmaand uit met een kleptomane kat die verantwoordelijk was voor zeshonderd diefstallen of een vos die de jager in zijn been schoot. Dat waren nog eens verhalen. Maar de afgelopen maand verliep anders. De kranten brachten met grote koppen het ene doodgeboren ideetje na de andere losse flodder, die politici met veel bombarie aankondigden. Zo was er het inperken van de vrije meningsuiting voor collaborateurs van terrorisme (is al strafbaar), het verbieden van de boerkini aan onze kust (zonder echte aanleiding) of een burgerschapsverklaring die elke leerling op het einde van de middelbare school moet ondertekenen (een slag in het water). Over ernstiger zaken, zoals de begroting, bleef het verontrustend stil.
Nochtans is de uitdaging groot. Om de begroting op koers te houden, moet de regering-Michel 3,7 miljard euro vinden: 1,3 miljard dit jaar en 2,4 miljard in 2017. Daarover zitten werkgroepen nu al een tiental dagen samen om – naar slechte gewoonte – de cijfers wat te masseren, zodat de inspanningen op papier minder zwaar worden. Maar als de regering het ernstig meent met de gezondmaking van de overheidsfinanciën, moet ze drie fundamentele en urgente vragen beantwoorden.
Eerste vraag: wordt er een begroting opgesteld die verder gaat dan 2017 én 2018? Want u kent toch de truc van de kameelneus? Het is een beeld dat de Leuvense professor en begrotingsexpert Wim Moesen graag gebruikt: de regering laat slechts een stukje zien van de inspanning die nodig is, de bulten van de kameel worden pas later duidelijk. Dat er dit jaar nog 1,3 miljard euro zal worden gevonden, is zeer twijfelachtig. Dat betekent dat de inspanningen de volgende jaren nog groter zullen worden. Daarom moet er een meerjarenbegroting worden opgesteld. Dat voorkomt niet alleen dat de regering de inspanningen voor zich uitschuift, maar zo wordt ook voor iedereen duidelijk welke inspanningen er de volgende jaren nodig zijn om op koers te blijven. Als de regering-Michel geen meerjarenbegroting opstelt, draait ze iedereen een rad voor de ogen.
Tweede vraag: houdt de regering vast aan een begroting in structureel evenwicht tegen 2018? We moeten van Europa onze begroting elk jaar met 0,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) verbeteren. Daarvoor heeft de regering-Michel zich ook geëngageerd. Dat wil zeggen dat we in 2017 2,4 miljard euro moeten vinden en in 2018 nog eens datzelfde bedrag. Als we dat doen, komen we in 2019 uit op een tekort van 1,6 procent. Tot nu toe heeft de regering steeds gezegd dat ze dat structureel tekort wil herleiden tot nul, maar dat betekent dat er een inspanning van negen miljard euro nodig is. Dat is onrealistisch en de regering zou dat nu best eindelijk toegeven. De MR en de N-VA leken dat, soms, al te beseffen. Ook Kris Peeters (CD&V) volgt sinds deze week. Nu is het nog wachten tot de Open VLD dat inziet. Bovendien is een tekort van 1,6 procent volgens professor Moesen verdedigbaar, want het komt overeen met wat de overheid investeert, bijvoorbeeld in onze infrastructuur. Het hanteren van de gouden financieringsregel, waarbij de lopende uitgaven in evenwicht zijn en er een tekort mag zijn voor investeringen, zou getuigen van budgettaire discipline én van een verantwoord investeringsbeleid.
Derde vraag: komt er een vervolg op de taxshift? De verschuiving van de belastingen op arbeid naar consumptie, milieuvervuiling en vermogen draaien uit op een verlies voor de overheidsfinanciën. Ook dat zou de regering beter toegeven. Bovendien is die taxshift maar een mager beestje: de Hoge Raad voor Financiën stelde in 2007 al vast dat een serieuze taxshift over een bedrag moest gaan van pakweg twee procent van het bbp, of acht miljard euro. De huidige taxshift gaat maar over de helft. Komt het noodzakelijke vervolg er, een taxshift 2.0? Gaat de vennootschapsbelasting omlaag? Wordt de BTW eindelijk gestroomlijnd? Als de regering het echt meent met de taxshift maakt ze nu werk van een fundamentele belastinghervorming en -vereenvoudiging.
Geeft de regering-Michel op deze drie fundamentele vragen niet snel een helder antwoord, dan neemt ze de gezondmaking van de openbare financiën niet ernstig en speelt ze met onze toekomst. Voor de rest: stop met elke onnozele inval te lanceren en houd het hoofd koel. Het is zo al erg genoeg.
EWALD PIRONET is senior writer van Knack.
Als de regering geen meerjarenbegroting opstelt, misleidt ze iedereen.
